ΠΑΙΚΤΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Παρακολουθώντας την εξέλιξη του ποδοσφαίρου από τη δεκαετία του 70 και μετά, βλέπουμε την πορεία του αθλήματος και τις αλλαγές σε ότι αφορά τη στρατηγική και το στήσιμο των ομάδων στον αγωνιστικό χώρο. 

Η δεκαετία του 70 ήταν η χαρά του παίκτη. Ο καθένας έκανε περίπου ότι ήθελε, σε γενικές γραμμές οι θέσεις των παικτών ήταν ελαστικά προκαθορισμένες και συνήθως οι περισσότεροι ποδοσφαιριστές έτρεχαν για τις ντίβες της κάθε ομάδας. Στη συλλογική μνήμη έμειναν είτε κάποιοι χαρισματικοί ( Πελέ ) είτε όσοι έβαζαν τη μπάλα στα δίχτυα ( Μίλερ ). Εξ’ ου και τα μεγάλα σκορ και το να παίζεις στην άμυνα σήμαινε ότι δεν ξέρεις μπάλα. 

Η δεκαετία του 80 έφερε τον επαγγελματισμό στο ποδόσφαιρο, οι άμυνες βελτιώθηκαν, αλλά εξακολουθούσαμε να είμαστε ερωτευμένοι με τα 10αρια ( Πλατινί, Μαραντόνα ) και σε αρτίστες που το μοναδικό σύστημα που υπάκουαν ήταν αυτό του εγκεφάλου τους. 

Η πρώτη μεγάλη νίκη του συστήματος ήρθε τη δεκαετία του 90 όταν εισήχθη στο ποδόσφαιρο το δεύτερο αμυντικό χαφ σε βάρος του 10αριού και όταν άρχισαν να μειώνονται οι ακραίοι χαφ ( εξτρεμ ) προς χάρη της καλύτερης αμυντικής θωράκισης μιας ομάδας. Το θέαμα έπεσε, οι ομάδες γέμισαν με αθλητές στίβου, εμφανίστηκαν οι τακτικές, οι ρόμβοι, το τεχνητό οφσάϊντ εφαρμόστηκε παντού, είδαμε τρια στόπερ, έναν φορ και τη ζώνη άμυνας. 

Από το 2000 και μετά επήλθε η ολοκλήρωση. Η άνοδος του βιοτικού και κοινωνικού επιπέδου στην Ευρώπη καθώς και το άνοιγμα των συνόρων, επέφερε την επιστημονική καλλιέργεια του ποδοσφαίρου για να φτάσουμε στην καλύτερη ομάδα όλων των εποχών, στην Εθνική Ισπανίας. 

Η φιλοσοφική προσέγγιση των Ισπανών στο ποδόσφαιρο με το «από μικρή ηλικία κατασκευάζουμε τον τέλειο παίκτη στο τέλειο σύστημα» επέφερε την απόλυτη επικράτηση τους σε Εθνικό και διασυλλογικό επίπεδο. Δεν έχουν κανένα πρόβλημα να κατεβάσουν  ακόμα και την Εθνική τους ομάδα χωρίς φορ, καθώς είτε λόγω ατομικής κατάρτισης είτε λόγω του συστηματοποιημένου και αυτοματοποιημένου ποδοσφαίρου που παίζουν, όλο και κάποιος θα βρεθεί σε θέση βολής. 

Το ποδόσφαιρο έχει ολοκληρωθεί ως άθλημα. Ρόμβοι, στρατηγικές, διατάξεις, τακτικές και ασκήσεις επι χάρτου έχουν παρελάσει αναρίθμητες φορές στα μάτια μας, είτε στο γήπεδο είτε σε δημοσιογραφικά κείμενα. Δεν έχουμε να δούμε κάτι άλλο εκτός και αν αλλάξουν δραματικά οι κανονισμοί του. Στο μπάσκετ για παράδειγμα άλλαξε το άθλημα όταν μειώθηκε ο χρόνος της επίθεσης από τα 30’’ στα 24’΄. Το βόλεϊ επίσης άλλαξε όταν κάθε «αλλαγή» μετετράπη σε «πόντο». 

Με τα συστήματα, οι άμυνες έγιναν ισχυρές και επινοήθηκαν επιθετικά συστήματα για να τις διασπάσουν. 

Παλιά αρκούσε να έχεις παίκτες που να «μιλάνε στη μπάλα». Μετά, με τις τακτικές και τις σύνθετες άμυνες, μπορούσες να διακριθείς σκοτώνοντας το παιχνίδι των αντιπάλων. Τώρα χρειάζεσαι καλούς παίκτες και με υψηλού επιπέδου τακτική παιδεία. 

Όταν δόθηκε το βάρος στη φυσική κατάσταση, όταν ο χρόνος της ομαδικής προπόνησης εξαντλήθηκε στην ομαδική άμυνα, σε συνδιασμό με τον πακτωλό χρημάτων και τη δόξα που απολαμβάνουν οι ποδοσφαιριστές, η διάθεση για ατομική προπόνηση και βελτίωση της τεχνικές τους μειώθηκε ανάλογα. 

Οι «καλλιτέχνες» όταν τρίπλαραν έναν αντίπαλο είχαν στη διάθεση τους 30 μέτρα. Μετά, όταν έκαναν την τρίπλα, έβρισκαν αμέσως δεύτερο αμυντικό και αν τον περνούσαν και αυτόν, επανερχόταν ο πρώτος. 

Από την άλλη, οι ομάδες που βασίστηκαν στην τακτική και την άμυνα, μπορεί να έκαναν πορείες και να είχαν αξιοπρεπείς παρουσίες στις διοργανώσεις που συμμετείχαν, αλλά χωρίς χαρισματικούς παίκτες, η κατάκτηση των τροπαίων κατέστη εξαιρετικά δύσκολη αποστολή. 

Στο σύγχρονο ποδόσφαιρο χρειάζονται δύο σε έναν. Τον καλλιτέχνη με την εμφάνιση του στρατιώτη ή τον στρατιώτη με …καλλιτεχνικές ανησυχίες. 

Όταν ο σύγχρονος ποδοσφαιριστής μπορεί να κάνει καριέρα στον στίβο, το γήπεδο μικραίνει. Η τακτική και το σύστημα βοηθάει να σταθείς και να ξεγελάσεις τις τεχνικές αδυναμίες σου. Τρανό παράδειγμα στην Ελλάδα είναι το Santos Football. Η ΑΕΚ και ο ΠΑΟΚ που δημιούργησε, ήταν δυσκολοκατάβλητες ομάδες που δεν κέρδισαν τίποτα. Αντίθετα ο Ολυμπιακός του Βαλβέρδε που σάρωσε τους τίτλους και είχε επιτυχημένη παρουσία στην Ευρώπη, είχε και τα δυο. Καλούς παίκτες και καλό σύστημα. 

Όσο και να επιμορφωθούν οι προπονητές και να περιπλέκουν τα πράγματα, το πιο σημαντικό στοιχείο του ποδοσφαίρου είναι ο ίδιος ο ποδοσφαιριστής. Οι υψηλές ταχύτητες στις οποίες παίζεται το άθλημα, έχει δυσκολέψει αφάνταστα το πιο σημαντικό στοιχείο που πρέπει να διαθέτει ο σύγχρονος ποδοσφαιριστής: Το κοντρόλ. Όταν πρέπει να κοντρολάρεις τη μπάλα και να αποφασίσεις σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο τι να την κάνεις, πρέπει να είσαι καλός παίκτης. Αλλιώς δεν μπορείς να παίξεις. Οι ακραίοι αμυντικοί συμμετέχουν ενεργά στην επίθεση με τα διαρκή overlap που επιχειρούν. Οι κεντρικοί αμυντικοί συμμετέχουν στην ανάπτυξη της ομάδας όταν βρίσκεται στην επίθεση και πολλές φορές αποτελούν τον εξτρα παίκτη στον νευραλγικό χώρο του κέντρου. Το καλό αμυντικό χαφ είναι αυτό που είναι και λίγο 8αρι και λίγο 10αρι.

Επίσης, το 10άρι που δεν μαρκάρει δεν έχει πια θέση στην ενδεκάδα. Ο επιθετικός που δεν μαρκάρει, πρέπει να είναι εξωπραγματικά καλός για να μη γκρινιάζει κανείς. Φέτος είδαμε τους Μέσι, Ρονάλντο και Ντρογκμπά να συμμετέχουν στην αμυντική λειτουργία των ομάδων τους αγόγγυστα και δίνοντας το παράδειγμα. Ο Ιμπραήμοβιτς που έχει τόση σχέση με την άμυνα όση και ο Κασιδιάρης με τον ΣΥΡΙΖΑ, κατήντησε ένας γυρολόγος πολυτελείας που δεν έχει κατακτήσει το champions league.  

Η σαρωτική επιτυχία των Ισπανών οφείλεται ακριβώς σε αυτό το στοιχείο. Παράγουν εξαιρετικούς ποδοσφαιριστές με άφταστη γνώση της τακτικής. 

Σε επίπεδο Εθνικών ομάδων βλέπουμε τους Άγγλους που δίδαξαν το ποδόσφαιρο να είναι ανήμποροι να διακριθούν γιατί τους λείπουν οι καλοί παίκτες. Ομοίως και οι μετρ της τακτικής, Ολλανδοί. Στην Ιταλία νοσταλγούν τον Ντελ Πιέρο και τον Ρομπέρτο Μπάτζιο και προσπαθούν να ανάγουν σε σταρ τον Μπαλοτέλι και τον Κασάνο. Στη Γαλλία, το φάντασμα του Ζιντάν άφησε τόσο  βαριά σκιά που οι τρικολόρ δεν μπορούν έκτοτε να σηκώσουν κεφάλι.  Αυτές οι ομάδες δεν έχουν έλλειψη συστημάτων αλλά παικτών που θα τις οδηγήσουν στις επιτυχίες. Παλιότερα αρκούσε να βρει μια ομάδα τρεις αρτίστες βραζιλιάνους να κάνουν κόλπα. Είδαμε όμως ότι και η Βραζιλία εξευρωπαΐστηκε για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό. 

Ο ποδοσφαιριστής ήταν, είναι και θα είναι πιο σημαντικός γιατί το σύστημα εφευρέθηκε για να τον υπηρετεί και το σύστημα προσαρμόζεται στις δυνατότητες του παίκτη. Ο μέτριος παίκτης το χρειάζεται για να σταθεί. Ο καλός παίκτης το χρειάζεται για να διακριθεί. Το σύστημα είναι σημαντικό για να συστρατευθούν όλοι στο κοινό καλό και να μην ξεχωρίζει αρνητικά κάποιος αλλά το τέλειο σύστημα με μέτριους παίκτες απλώς θα συγκρατήσει το εύρος της ήττας σε αξιοπρεπή επίπεδα. Οι καλοί παίκτες χωρίς σύστημα είναι κάτι σαν τους Γκαλάκτικος της Ρεαλ που μας χάρισαν στιγμές αξεπέραστου ποδοσφαιρικού θεάματος αλλά αποκλείστηκαν στο ch.l. από ομάδες σαν τη Μονακό και οι καλοί παίκτες με σύστημα μεταφράζονται στα κατορθώματα των Ισπανών.

Ο προφανής αντίλογος ότι το σύστημα είναι πιο σημαντικό όπως απεδείχθη το Euro 2004 με την Εθνική μας ή στο Μουντιάλ του 2006 που η Ιταλία έπαιζε το σύστημα …άμυνα με ξαφνικές άμυνες, αντικρούεται εύκολα. Το μεν πρώτο είναι ένα θαύμα που δεν επαναλαμβάνεται και το δε δεύτερο συνέβη χωρίς τον Ζινταν. 

Αν οι Ισπανοί δεν είχαν τόσο καλή ατομική τεχνική το σύστημα τους θα ήταν μια ατέρμονη φλυαρία και δεν θα κέρδιζαν τίποτα. Ο παίκτης είναι αυτός που προπονείται, εφαρμόζει, επαναλαμβάνει, προβάλλει, τελειοποιεί, εξυψώνει ( και αντιστρόφως καταστρέφει ) το σύστημα και το κάνει αποτελεσματικό. 

Το σύστημα δείχνει το δρόμο αλλά πάντα μα πάντα ο παίκτης είναι ο οδηγός…