25 ΧΡΟΝΙΑ ΑΡΓΟΤΕΡΑ

Χάζευα χθες στο youtube. Ένα αθλητικό site είχε ένα λινκ για ένα ωραίο γκολ και λινκ στο λινκ έπεσα πάνω στον τελικό του Eurobasket του 1987. Κάποιος καλός άνθρωπος τον είχε ανεβάσει ολόκληρο και εκεί που είπα ας δω τα πρώτα δέκα λεπτά, μετά ε, ας φτάσω μέχρι το ημίχρονο και όπως πολύ σωστά κατάλαβες, το παρακολούθησα μέχρι τέλους. 

Αν θυμάμαι καλά, πήγαινα στην έκτη δημοτικού όταν είχα δει τον τελικό. Από τότε έτυχε να δω μόνο λίγα αποσπάσματα. Βγήκα στο μπαλκόνι και ούρλιαζα από χαρά, βλέποντας όλο τον κόσμο στα μπαλκόνια και στο δρόμο, πανηγύρια από τα απέναντι καφενεία, η μάνα μου να φωνάζει «το παιδί, τι έπαθε το παιδί» και ο πατέρας μου να εξοργίζεται γιατί ποτέ του δεν μπορούσε να καταλάβει πως είναι δυνατόν να εκστασιάζεται κάποιος με μια αθλητική επιτυχία. 

Επειδή χθες ήταν το ποπ φεστιβάλ της Eurovision, προτίμησα να δω εν είδει μιας περίεργης ψυχοθεραπείας, ένα ελληνικό αθλητικό θαύμα, από τα πολλά που έζησε η γενιά μου και νομίζω το πιο σημαντικό. Ήταν το πρώτο. Το πρώτο που σηματοδότησε μια μεγάλης διάρκειας εποχή ευμάρειας για την νεοελληνική κοινωνία και έβαλε τις βάσεις για αθλητικούς θριάμβους μέχρι τις μέρες μας. Όταν η κοινωνία ευημερεί, υπάρχουν και πόροι, και τρόποι, να κάνεις αθλητικά θαύματα. 

Η τότε επικράτηση της εθνικής μας ήταν πιο σημαντική και από το Euro του 2004 γιατί τότε αντιμετωπίσαμε και νικήσαμε πραγματικές υπερδυνάμεις του αθλήματος. Κερδίσαμε δυο φορές την ενωμένη και σπουδαία Γιουγκοσλαβία. Οι Σοβιετικοί ήταν φόβος και τρόμος και την πρώτη φορά που παίξαμε τότε στα παιχνίδια των ομίλων, μας κέρδισε με τρεις πόντους διαφορά και αυτή με τη βοήθεια των διαιτητών. Οι Ιταλοί ήταν πολύ δυνατοί και νικήσαμε δύσκολα, και είχαμε χάσει εμφατικά από τους Ισπανούς. Το 2004 στην Πορτογαλία ήταν ένα έπος αλλά ας μου επιτραπεί η ιερόσυλη διαπίστωση πως στην πορεία μας δεν αντιμετωπίσαμε ούτε τη Γερμανία, ούτε την Ολλανδία, ούτε την Αγγλία, ούτε την Ιταλία.  Η Γαλλία ήταν σε κάθετη πτώση και η Τσεχία άτυχη. Θαύμα και αυτό μεν αλλά οι αντίπαλοι δεν αντέχουν σε σύγκριση δε. Το ποδόσφαιρο είναι ένα άθλημα που ευνοεί τον αμυνόμενο και με μπόλικη τύχη, δοκάρια και το σύστημα άμυνα με ξαφνικές άμυνες μπορείς να πετύχεις. Χωρίς να κάνω μακρά ιστορική αναδρομή δες πως κατάφερε η Τσέλσι να κατακτήσει το φετινό champions league. Ο ορισμός του «ύπνου του Θεού».

Αντίθετα, στο μπάσκετ, πρέπει να παίξεις. Πρέπει να επιτεθείς και να σκοράρεις. Δεν μπορείς ούτε να κάνεις καθυστέρηση, ούτε να «βολευτείς και με την ισοπαλία», και στις κρίσιμες φάσεις έχεις δυο εμπόδια. Τον αντίπαλο παίκτη και τα δευτερόλεπτα. Δεν μπορείς να βάλεις ένα λεωφορείο μπροστά από τον τερματοφύλακα για να πας το παιχνίδι στα πέναλτι. Το γιατί είναι ο βασιλιάς των σπορ των ποδόσφαιρο, εξηγείται γιατί είναι πιο παλιό, έχει πιο απλούς κανόνες και γιατί ποδόσφαιρο μπορείς να παίξεις οπουδήποτε κλωτσώντας ένα μπουκάλι.  

Όταν ζορίζεσαι στο παρόν, ένας τρόπος αντιμετώπισης είναι να γυρνάς σε μεγάλες στιγμές του παρελθόντος. Όπως οι ηλικιωμένοι που αισθάνονται αδύναμοι και στις συζητήσεις τους αναπολούν τα παλιά χρόνια και κατά μόνας βλέπουν για διακοσιοστή φορά το άλμπουμ με παλιές φωτογραφίες στις οποίες η συντριπτική πλειοψηφία των προσώπων που αποθανατίζονται έχει αποδημήσει εις Κύριον.

25 χρόνια αργότερα, είδα τον τελικό με άλλο μάτι. Με πολύ περισσότερες αθλητικές παραστάσεις, έχοντας παρακολουθήσει την εξέλιξη του αθλήματος, θυμήθηκα πράγματα που είχα ξεχάσει, διαπίστωσα καινούρια και εκτος από μια νοσταλγική αναδρομή, είχε και εκπαιδευτική σημασία. 

Παρατηρούσα τον κόσμο στις κερκίδες. Πόσο αλλάξαμε θεέ μου… Το πιο σκληρό σύνθημα που ακούστηκε ήταν το «εδώ θα γίνει ο τάφος σας». Σήμερα ξεκινάμε με τη μάνα του άλλου και για να μας νοιώσει επιστρατεύονται λείζερ. Τότε άνοιγαν σαμπάνιες στην κερκίδα. Κυριλέ για τα σημερινά δεδομένα επευφημίες, και σε μερικά ανεκδιήγητα σφυρίγματα εκείνου του άθλιου του Σαντσίς, ούτε ένα κέρμα, ούτε ένα μπουκάλι.  

Οι αστυνομικοί που ήταν στο γήπεδο, παρακολουθούσαν όλοι τον αγώνα και ούτε ένας δεν είχε κράνος, ασπίδα και γκλόμπ. Σήμερα για να επιτηρείς τους θρασύδειλους νεοέλληνες κάφρους που εκτός Ελλάδος διδάσκουν πολιτισμό και ευ αγωνίζεσθαι, πρέπει να κινητοποιηθεί ολόκληρη η αστυνομική διεύθυνση Αττικής και περιχώρων. 

Είχα ξεχάσει πόσο καθοριστικός παίκτης στην έκβαση του αγώνα ήταν ο Λιβέρης Ανδρίτσος. Η ιστορία τον αδίκησε και δεν του έχει αποδωθεί η τιμή που του αξίζει. Ήταν αυτός που έστειλε το παιχνίδι στην παράταση με δυο κρίσιμες βολές, αυτός που έδωσε πολύτιμες ανάσες στους φορτωμένους ψηλούς μας με φαουλ και έβαλε συνολικά 10 υπερπολύτιμους πόντους σε στιγμές που η ομάδα μας έδειχνε κολλημένη. 

Μου φαίνεται αδιανόητο πόσο πολύ έπαιξε ο Μέμος Ιωάννου. Για να αντιμετωπίσει τη φθορά των φάουλ ο Πολίτης έπαιξε για μεγάλο διάστημα με 3 κοντούς, Γκάλη Γιαννάκη και Ιωάννου ο όποιος προσπάθησε να δώσει μερικές ανάσες στον Γκάλη και να ηρεμεί την ομάδα ως αντίβαρο σε μερικές απονενοημένες και ηρωικού χαρακτήρα ενέργειες του Γιαννάκη.

Ο Αργύρης Καμπούρης δεν ήταν ένας ξυλοκόπος που έτυχε να βάλει τις βολές. Ήξερε μπάσκετ, απλώς ήξερε λιγότερο από τους fantastic four. Χρήσιμος παίκτης καλός αμυντικός, ευέλικτος finisher, ομαδικός, με σωστές τοποθετήσεις, ότι έχανε σε άλμα και δύναμη το κέρδιζε σε μαχητικότητα και τακτική. Με τη σωματοδομή που έχουν σήμερα οι αθλητές,  θα έπαιζε μια χαρά στον σημερινό Ολυμπιακό. Τι φοβερό παραπάνω νομίζεις ότι κάνει ο πρωταθλητής Ευρώπης Ντόρσεϊ; 

Θαύμασα ακόμα και μετά από 25 χρόνια, τις επικές μάχες του Φάνη Χριστοδούλου ως 4αρι κάτω από το καλάθι καταπίνοντας τα ριμπάουντ έχοντας αντιπάλους ύψους 2.20, 2.15, 2.10, 2.08 και δυο παίκτες από 2.06 ( Τσατσένκο, Παγκράσκιν, Γκομπόροφ, Μπαμπένκο, Βολκόφ και Τιχονένκο ) που άλλαζε σαν τραπουλόχαρτα ο Γκομέλσκι. Μια ομάδα τεράτων που ούτε σήμερα δεν βρίσκεις. 

Το ότι το άθλημα άλλαξε, είναι κοινότοπο να το αναφέρω. Είναι προφανές. Θα σταθώ όμως σε μερικά σημεία. 

Παίκτες με 4 φαουλ έμεναν στο παιχνίδι και έπαιζαν άμυνα με τα μάτια. Σήμερα στα δυο κιόλας, πας στον πάγκο. Στη δωδεκάδα της Εθνικής υπήρχε πλήθος διακοσμητικών παικτών ενώ σήμερα λίγο ως πολύ παίζουν όλοι. Λινάρδος, Καρατζάς, Ρωμανίδης, Σταυρόπουλος, - που τους είχα ξεχάσει ότι συμμετείχαν - Φιλίππου ( αυτός τραυματίστηκε ) ήταν γλάστρες και ο Ιωάννου ενώ στους προηγούμενους αγώνες δεν υπήρχε, επιστρατεύτηκε στον τελικό. Ο Ανδρίτσος έκανε αισθητή την παρουσία του στα δυο τελευταία παιχνίδια αλλά στην πρώτη φάση δεν πολυέπαιζε. 

Τότε ήταν οι μονάδες. Σήμερα είναι η ομάδα. Τότε ήταν το δολοφονικό ένστικτο του κάθε παίκτη. Σήμερα είναι η τακτική και το σύστημα. Τότε οι άμυνες ήταν αναγκαστικές αφού όταν μια ομάδα επιτίθεται η άλλη έπρεπε να έχει μια αμυντική διάταξη. Τώρα οι άμυνες δίνουν τους τίτλους και τις διακρίσεις. Τότε οι ψηλοί παίκτες περισσότερο αξιοποιούσαν τις ασιστ και τα επιθετικά ριμπάουντ. Τώρα μπορούν να σουτάρουν και παίρνουν τις περισσότερες φάσεις και τα παιχνίδια στηρίζονται σε αυτούς. Τότε οι κοντοί ήταν πραγματικά κοντοί και δεν έπαιζαν δίμετροι ως πλεϊ μέϊκερ. 

Ως κλασικοί κομπλεξικοί Έλληνες με τα εγχώρια, τότε θεωρούσαμε καλό τον Γκάλη αλλά καλύτερο τον Πέτροβιτς. Πρέπει όμως να καταγραφεί κάποια στιγμή ότι είχαμε την τιμή και την τύχη ότι ο πιο θεαματικός παίκτης στην ιστορία του ευρωπαϊκού μπάσκετ και για αθλητές κάτω από τα δύο μέτρα ύψος,  ακόμα και του παγκοσμίου, ήταν Έλληνας και τον έλεγαν Νίκο Γκάλη. Αρκετά από τα καλάθια του τελικού, και το ξαναγράφω – τελικού του ευρωμπάσκετ και όχι ενός φιλικού με τα Κάτω Σούρμενα, είναι μοναδικά, δεν τα έχει επιχειρήσει κανείς άλλος και δεν τα έχει ξαναβάλει κανείς άλλος. Ναι, ο Ντράζεν θα μπορούσε να παίξει και σήμερα σε οποιαδήποτε ομάδα, ήταν διαχρονικός. Σήμερα ο Γκάλης δεν θα έπαιζε 40 λεπτά, δεν θα θεωρείτο έγκλημα και αιτία άμεσης απόλυσης του προπονητή αν γινόταν αλλαγή και προφανώς δεν θα έβαζε 40 πόντους. Ε, και;  Το να βλέπεις όμως έναν αθλητή με ύψος 1.83 να να νικάει στον αέρα και στη γη τέρατα 30 και 40 πόντους ψηλότερους από αυτόν με τον τρόπο το έκανε, στα μούτρα τους και όχι με σουτάκια από το τρίποντο ήταν και παραμένει μοναδικό φαινόμενο. 

Αυτός ο Μέγας έβαλε 40 πόντους στον τελικό, τέλειωσε τη διοργάνωση με 37 πόντους μέσο όρο, κάτι που δεν έχει πετύχει ποτέ και κανένας, σηκώνοντας στις πλάτες του ένα έθνος 8 εκατομμυρίων και επικρατώντας απέναντι σε μια αυτοκρατορία 250 εκατομμυρίων. 

Η στατιστική κάλυψη του αγώνα ήταν συμπαθητική αλλά η καταγεγραμμένη, στο διαδίκτυο είναι ανύπαρκτη. 

Τέλος αφήνω ως κερασάκι, ένα εκπληκτικό σχόλιο του Φίλιππου Συρίγου που ούτε καν το θυμόμουν ( τα μόνα που είχα συγκρατήσει ήταν το περί τίμιου γίγαντα για τον Καμπούρη και το λάθος περί «πρόκρισης» ) και πολύ αμφιβάλλω αν έχει ξαναγίνει στην ιστορία των εγχώριων μεταδόσεων σε τέτοιο επίπεδο. Βγαίνει φάση αιφνιδιασμού για την ομάδα μας, τη μπάλα έχει ως συνήθως ο Γκάλης που βάζει εξίσου ως συνήθως  το καλάθι. Ο μπασκετικός πατριάρχης Φίλιππος Συρίγος απεφάνθη: 

«Καμιά φορά έχει δίκιο ο Γκάλης που δεν δίνει τη μπάλα. Πριν από λίγο την έδωσε στον Φασούλα και κάηκε ο άνθρωπος…» [ΣΣ είχε προηγηθεί αντίστοιχη φάση που την έδωσε ο Νικ στην «Αράχνη» και αντι να καρφώσει, του την έκλεψε ο Χομίτσιους ] 

Oldiez but goldiez…. 

Υγ. Παράξενες συμπτώσεις. Το ευρωμπάσκετ του 1987 ήταν το 25^ο.  25 χρόνια αργότερα το ξαναείδα για πρώτη φορά από τότε…