ΔΩΡΕΑΝ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ

Ξεκίνησα να ασχολούμαι με το ραδιόφωνο σχεδόν κατά λάθος από το 2008. Σε σταθμούς και στα FM και στο web. Ήθελα να γίνω καλύτερος, να εξελιχθώ και για αυτό παρακολούθησα σεμινάρια ραδιοφωνικής παραγωγής, ζάλισα προς αναζήτηση συμβουλών πολύπειρους παραγωγούς και είχα έναν πολύ αυστηρό κριτή. Τον εαυτό μου. 

Σε έναν από τους σταθμούς που πέρασα, παρατήρησα πως παρά την αγάπη και το μεράκι των παιδιών, έκαναν πολλά λάθη και προσεφέρθην να τους κάνω ένα σεμινάριο. Ήρθαν περίπου οι μισοί και έμειναν ενθουσιασμένοι. Οι υπόλοιποι μου ζήτησαν να τους στείλω υλικό με mail και τους άρεσε τοσο που αρκετοί ήταν αυτοί που μου πρότειναν να το κάνω εμπορικά. 

Το βαριέμαι και ως σκέψη. 

Αποφάσισα λοιπόν να μοιραστώ αυτή τη γνώση που απέκτησα με όλους. ΠΡΟΣΟΧΗ: Είσαι απολύτως υπεύθυνος για αυτά που θα υιοθετήσεις, για αυτά που θα ασπαστείς και αυτά που θα κρατήσεις. Δεν είμαι καθηγητής πανεπιστημίου, ούτε μιλάμε για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα. Είσαι ελεύθερος να συμφωνήσεις ή να διαφωνήσεις, να τα λαβεις υποψη σου ή να με αγνοησεις. 

ΠΟΥ ΑΠΕΥΘΥΝΟΜΑΙ : Σε ολους οσους κάνουν εκπομπες σε παρεϊστικα web ραδιοφωνα ανιδιοτελώς. Οι κανόνες μικροφωνου που γράφω στο τελος ειμαι σίγουρος πως θα φανούν ιδιαίτερα χρήσιμοι και σε επαγγελματίες παραγωγούς γιατί καθημερινά από αυτά που ακούω στο αυτοκίνητο, δεν προλαβαίνω να μετράω τσιμεντόλιθους. 

Η παραγωγη ραδιοφωνικης εκπομπης είναι καθαρα προσωπικη υποθεση. Όπως η οδηγηση. Το μονο που θα κανω είναι να σας πω τον κωδικα οδικης κυκλοφοριας. Μακαρι από τα δεκα πραγματα  που θα διαβάσετε,  να εσωματωσετε δυο στις εκπομπες σας για να τις κανετε καλυτερες. 

Ηχογραφηστε και ακουστε τις εκπομπες σας. Κρινετε τον εαυτο σας με τα αυτια σας, μονοι σας. 

ΜΗΝ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙΣ ΠΟΤΕ ΣΤΟΝ ΑΚΡΟΑΤΗ ΝΑ ΑΚΟΥΣΕΙ, ΜΙΑ ΕΚΠΟΜΠΗ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΔΕΝ ΘΑ ΑΚΟΥΓΕΣ ΟΥΤΕ ΕΣΥ…

     

ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ

Βασικοι κανονες.

•    Το ραδιοφωνο δεν είναι mp3οφωνο. Δεν υπαρχει λογος να σε ακουσει καποιος αμα δεν του λες τιποτα. Αν δεν του μιλας.  Βαζει τα mp3 του, το youtube  ή την τηλεοραση. 

•     Άλλο πραγμα το ραδιοφωνο και άλλο πραγμα το DJ set. Στο ραδιοφωνικο στουντιο δεν υποκαθιστουμε την κονσολα του μπαρ / κλαμπ.  Μπράβο στον καλο DJ, αλλά στο ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ προέχει η επικοινωνία. 

•     Το πιο σημαντικο σε μια ραδιοφωνικη εκπομπη είναι η προετοιμασια της. Αυτό αλλωστε σημαινει ραδιοφωνικος παραγωγος. Παραγεις και παρουσιαζεις εκπομπες. Και για να παραγεις καλες εκπομπες χρειαζεται προετοιμασια. 

• Πιασε τη διαθεση του ακροατη. Βαλε στο μυαλο σου έναν οποιονδηποτε ακροατη. Τι κανει, πως αισθανεται, τι θα ηθελε να ακουσει. Για παραδειγμα την Κυριακη, από το απογευμα και μετα ολοι εχουν το συναισθημα της μελαγχολιας εν οψει Δευτερας. Σκεψου ότι ο ακροατης σου θελει παρεα. Τις καθημερινες, στις 8 το βραδι, ο ακροατης δεν βλεπει ειδησεις στην τηλεοραση. Αρα δεν θελει, μαυριλα, αναλυσεις και φιλοσοφιες. Σκεψου την  ωρα που παιζεις, τι κανει αυτος που σε ακουει και σε τι κατασταση βρισκεται, ώστε να πεις πραγματα που θα τον κρατησουν να σε ακουει.

                             ΕΙΔΗ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ

·         Ειδησεογραφικό

·         Αθλητικό

·         Μουσικό

·         Λόγου

·         Ψυχαγωγικό ( κατι αναμεσα σε μουσικο και λογου και τα διδυμα )

·         Ειδικό ( Εκκλησιαστικοί σταθμοί, το κρατικό που παίζει κλασική )

Για ειδησεογραφικο, αθλητικο και λογου δεν θα αναφερθω εκτενώς καθως αυτά απευθύνονται σε επαγγελματίες δημοσιογράφους και χρειάζονται γνώση, εξειδίκευση και πολλές ώρες πτήσης. Το ειδικό δεν αφορά την πλειοψηφία.

                                     ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ

Δεν είναι δυνατον να κανουμε μουσικη εκπομπη και να μη λεμε λεξη για τη μουσικη που παιζουμε. Δεν στεκει επισης να κανουμε μουσικη εκπομπη και να αναφερομαστε στη μουσικη μας όπως τα γραφει το winamp. Δωστε πληροφοριες, επιμορφωστε τον ακροατη. Ασχοληθειτε με ενδιαφερον με αυτά που παιζετε. Εσεις φτιαχνετε το κοινο το οποιο θα θελησει αυριο να ερθει σε κάποιο πιθανό party σας για να σας δει και να σας ακουσει από κοντα. Για να κανετε πιο ελκυστικη την εκπομπη σας μπορειτε να κανετε αφιερωματα: 

·         Σε καλλιτεχνες

·         Σε δεκαετιες

·         Σε DJs / μπαντες / τραγουδιστές που εχετε δει live

·         Σε επιτυχιες ανα συγκεκριμενη εποχη ( πχ τον Μαρτιο του 2011-2010-2012- πρωτα ηταν τα ταδε κομματια) και μπορειτε να παιξετε με τον χρονο

·         Σε επιτυχιες ανα τιτλο πχ σημερα θα ακουσετε οσα κομματια εχουν στον τιτλο τους τη λεξη summer. 

·         Στο μικροφωνο να αναφερετε πληροφοριες για τον καλλιτεχνη που θα βρειτε στο discogs, (http://www.discogs.com) ή οπου αλλου γνωρίζετε, αν τον εχετε δει live, αναφερετε συντομα τις εντυπωσεις σας. 

·         Αν τα κομμάτια που παιζετε εχουν φωνητικα, για να μη βγαινει κάτι μονοτονο, επιπεδο και ανιαρο. Παίξτε εναλλαξ, κομματια με ανδρικα και γυναικεία φωνητικα. Παρομοιως εναλλάξ κομματια με φωνητικά και ορχηστρικά

·         Επισης, καλο είναι να παιζετε εναλλαξ παλια και καινουρια τραγουδια και παρομοιως γνωστα και άγνωστα. Ούτε μόνο το ένα ούτε μόνο το άλλο γιατι βγαινει τελειως επιπεδο και ο ακροατης βαριεται και σας κολλαει την ταμπελα: «ελα μωρε τωρα ολο αρχαιολογιες παιζει ή ολο κατι αγνωστα παιζει για να τον θαυμαζουμε». Με αυτόν τον τροπο κρατάτε το ενδιαφέρον του ακροατή σας. Χρειαζεται προσοχη και να μην ακροβατειτε αναμεσα σε ετεροκλητα ειδη γιατι η εκπομπη σας θα γινει τσιρκο. 

·         Βαλτε ένα, μονο ένα στο διωρο,  κομματι εκπληξη. Τολμήστε! ( Συνηθως προς το τελος ) Κατι άσχετο. Παίξτε με τον ακροατή σας. Κατι σαν χαπενινγκ εκπομπης. Αυτό, αν δεν σας βγαινει, δεν είναι απαραιτητο. Όμως μπορειτε να πειραματιστειτε.

                                               ΤΑ ΔΙΔΥΜΑ

·         Ακουγεται πολύ ασχημο ο ενας να μιλαει πανω στον αλλον. Να εχετε παντα οπτικη επαφη και να σηκωνετε  το χερι σας ( οσο απλοϊκο και αν σας φαινεται ) ώστε να μιλατε με σειρα. Να βαζει ο ενας τελεια για να μιλησει και ο άλλος. Αν αποκτήσετε χημεία δεν χρειάζεται σημαδι και όταν ξεκινάει ο ένας μια φράση, ο άλλος να μη διακοπτει. Μπορεί να περιμένει να τελειώσει τη φράση του και να συμπληρωσει ότι θελει. Στην τηλεόραση οι διακοπές παράγουν θέαμα. Στο ραδιοφωνο είναι πολύ άσχημο. Αν με το άλλον που κάνετε εκπομπή αισθάνεστε ανταγωνιστικά, καλύτερα να μην κάνετε καν την εκπομπή. 

·         Ένα στοιχειο που θα κανει την εκπομπη σας ξεχωριστη είναι να διαφωνησετε σε ένα σημειο. Είναι τελειως ξενερωτο να ακους τον έναν και τον αλλον πχ τι ωραια ταινια, ναι, ηταν καταπληκτικη, και η σκηνοθεσια αφταστη, οντως αξεπεραστη, και οι ερμηνειες απιστευτες, πραγματικα, υπεροχες. Μην το παρακανετε βεβαια και μην το δειτε ανταγωνιστικα, αλλα 1-2 φορες στο διωρο σε θεμα που θα εχετε συννενοηθει από πριν, διαφωνειστε σε κατι. Θα γινει τζερτζελες στο τσατ με τους ακροατες σας και θα εχει ενδιαφερον. Αναφερω τη συννενοηση από πριν για να μην το παρατραβηξετε και τσακωθειτε στον αερα. 

·         Καλο είναι να εχετε ρολους. Την πρωτη ωρα πχ ο ενας να θετει θεματα και ο άλλος να σχολιαζει. Ενας από τους δυο να μεταφερει σχολια που γραφονται και να ασχολειται με το τσατ και τα δικτυα και ο άλλος να βαζει τη μουσικη. Στη δευτερη ωρα αυτό να αλλαζει. Μην κανετε και οι δυο τα ιδια, γιατι χανεστε. 

·         Να εχετε τον ιδιο ρυθμο. Δεν μπορει ο ενας να μιλαει γρηγορα και ο άλλος αργα. Προσπαθηστε οσο μιλαει ο ενας να μιλαει περιπου και ο άλλος. Όχι να βγαζει μικροφωνο ο ενας για 2 λεπτα και ο άλλος για 20 δευτερολεπτα γιατι φαινεται ως καπελωμα και ο άλλος μοιαζει με γλαστρα. Κρατηστε ισορροπιες. 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

ΖΩΝΤΑΝΕΣ : Είτε τον γνωρίζετε προσωπικά, είτε όχι τον καλεσμένο σας, φροντίστε να τον φέρνετε στο στούντιο 20-30’ νωρίτερα από την ώρα εκπομπής σας. Να ειστε εκει να τον υποδεχτειτε, να πιειτε ένα καφε, να κανετε ένα τσιγαρο, να τον βοηθησετε να εγκλιματιστεί. Θα διαπιστώσετε πως μολις τον χαλαρώσετε μπορεί να σας προκύψουν και μερικές επιπλέον ερωτησεις και να δημιουργησετε ένα καλο κλιμα μεταξυ σας. 

Μπορείτε να τον ρωτήσετε αν θελει να μιλατε στον αερα στον ενικό ή στον πληθυντικό και αν είναι καποιος σημαντικός, ρωτήστε τον αν υπάρχει καποιο θεμα που δεν θελει να το θίξετε. Σεβαστείτε το. Δεν λεω να συνδιαμορφωσετε τις ερωτησεις, μην το δεχθειτε ποτε αυτό. Η ερώτηση για το θεμα «τζιζ» καλο είναι να γινεται γιατι μην ξεχνατε πως σας τιμα που ερχεται. Εκτος και αν παιρνετε συνεντευξη από έναν πολιτικο και αφορα ένα σκανδαλο που σχετιζεται με το ονομα του εκεινη τη στιγμη. Αν η συνεντευξη σας είναι γενικου περιεχομενου δεν υπαρχει λογος να κανετε καποιον να αισθανθει ασχημα. Η ζωη εχει χιλια πραγματα για να ρωτησει κανεις. Κατά τη διαρκεια της συνεντευξης, μην τον διακοπτετε όπως κανουν μερικοί «επαγγελματίες» γιατι τον εκνευριζετε. Αφήστε τον να εκφραστει ολοκληρωμενα και μην ξεχνατε πως καλο είναι ανα 20-30’ να κανετε ένα διαλειμμα. Μπορεί να θελει να παρει μια ανασα, να παει τουαλετα, να πιει λιγο νερο. Ρωτηστε τον αν αισθανεται καλα και πως του φαινεται η συνεντευξη μεχρι στιγμης. Ετσι αν τον εχει ενοχλησει κατι, αν εχετε παραλειψει κατι ή αν θελει να διευκρινισει κατι, μπορειτε να το διορθωσετε.   

Καλεσμενους με δημοσιες δραστηριοτητες ( καλλιτεχνες ) παντα μα παντα να τους ρωτατε για το τι κανουν επαγγελματικα την τρεχουσα περιοδο. Για αυτό ερχονται,  για να το διαφημισουν. Να τους μεταφερετε παντα τα θετικα σχολια από το τσατ και τις ερωτησεις που πιθανως να υποβαλλουν οι ακροατες. Ολοι θελουν να ξερουν ότι τους ακουει κοσμος. Τις υβρεις και το κραξιμο, μην τα πειτε. Γιατι να τον στενοχωρησετε τον αλλον; 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Τοποθετηστε τον καλεσμενο σας – ακομα και η Μονικα Μπελουτσι να είναι – ΠΑΝΤΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΚΑΙ ΟΧΙ ΔΙΠΛΑ ΣΑΣ. Για δυο λογους. Αφενος για να εχετε ευκολη και ανετη οπτικη επαφη και να μην γινει ο λαιμος σας σταυροκατσαβιδο. Αφετερου για να μη βλεπει τις σημειωσεις σας, τι σας γραφουν, τι σχολιαζουν και μπορει να δει κατι που θα τον θυμωσει και η συνεντευξη σας θα παει ακλαφτη. 

ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΕΣ : Πρεπει να σεβαστειτε ότι ότι ο άλλος είναι εξ’ορισμου σε αδυναμη θεση καθως τον καπελωνετε με τη φωνη σας ότι ωρα θελετε αφου η φωνη σας από το στουντιο είναι πιο δυνατη. Οποτε αφηστε τον να εκφραστει. Οι τηλεφωνικες συνεντευξεις πρεπει να είναι πιο συντομες γιατί ο άλλος μπορει να είναι εν κινησει, γιατι δεν ξερετε που βρισκεται και μπορει να αποσπαται. Οι τηλεφωνικες είναι ειτε αναγκαιο κακο – αν εχετε εκμπομπη σε ωρα που δεν μπορει ο άλλος – ειτε τσοντα για να γεμισετε χρονο. Οποτε μην τον κρατατε τον αλλον στη γραμμη επι μακρον και να προσεξετε να μην είναι στα ημιωρα που κανετε διαλειμμα και τον βαλετε να περιμενει τα διαφημιστικα σποτ για να επανελθετε. Για παραδειγμα καλυτερα να κανετε τη συνεντευξη σας 18:05-18:25 παρα 18:20-18:50

ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Ο καλεσμενος δινει παντα προστιθεμενη αξια στην εκπομπη σας. Μπορει να ονειρευεστε ότι κανετε την τρομερα ερευνητικη εκπομπη και τον αλλον τον κολλατε στον τοιχο αλλα ξυπνηστε και συνελθετε. Καντε μεν δυσκολες ερωτησεις αλλα μην επιμενετε εμμονικα. Στο κατω κατω της γραφης θα τον κρινει ο ακροατης. 

ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ : Μόλις σταματησετε να μιλατε, ειτε λογω διαλειμματος, ειτε γιατι βαλετε μουσικη, ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΑΜΕΣΩΣ ΤΙΣ ΦΕΤΕΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΦΩΝΩΝ. Εχουν ακουστει πολλα και διαφορα γιατι οι παραγωγοι ξεχαστηκαν. Θα γινετε ρεζιλι και θα εκθεσετε και τον αλλον. 

Κανονας δεν υπαρχει αλλα αν θελετε ένα πλαισιο, οι ζωντανες συνεντευξεις μπορουν να είναι 30-40’ και οι τηλεφωνικες 15-20’. Εννοειται πως εχετε προετοιμασει αρκετες ερωτησεις και εφοσον ο καλεσμενος σας εχει κεφι να μιλησει, λεει ενδιαφεροντα πραγματα και βλεπετε κινηση στο τσατ, μπορειτε να συνεχισετε. Τα ορια δεν είναι αυστηρα.

                                         ΣΤΗΣΙΜΟ ΕΚΠΟΜΠΗΣ

Σημα αρχης και σημα τελους. Αγαπημενα σας κομματια εστω και από διαφορετικο ειδος, να τα κρατησετε για ενα χρονο τουλαχιστον και να ξεκινατε με ένα κομματι σταθερα και να τελειωνετε επίσης με ένα άλλο σταθερα στο οποιο θα κανετε και την αποφωνηση. 

Το κομμάτι – σημα εκπομπης, σας προσφέρει χρόνο που θα πειτε τα εισαγωγικα της εκπομπης, ( ποιοι ειστε, πως λενε την εκπομπη σας, ποιος σταθμος, μεχρι τι ωρα θα ειστε στο στουντιο, και ότι άλλο θελετε να πειτε ως εισαγωγη ) θα παιξετε τα τζιγκλακια σας και θα αυτοδιαφημιστειτε στα κοινωνικα δικτυα να μπουν να σας ακουσουν. 

Branding εκπομπης. Στην αρχη και στα ημιωρα  να λετε τον σταθμο, το ονομα σας  και τον τιτλο της  εκπομπης σας. Οι ακροατες σας γνωριζουν τα ονοματα σας αλλα όχι τους τιτλους των εκπομπων σας. Πρεπει να τα λετε. Παιξτε τα τζινγκλς σας. Γραφουν στον εγκεφαλο. 

Δεν είναι ντροπη να λεμε την εκπομπη μας, ποιοι ειμαστε και σε ποιον σταθμο βρισκομαστε. Ναι, τα ξερουν. Όμως ένα μηνυμα «γραφει» όταν και το βλεπεις αλλα και το ακους. 

Μετα το σημα εκπομπης, το δευτερο κομματι να είναι μεγαλης διαρκειας για να εχετε χρονο να βομβαρδισετε τα κοινωνικα δικτυα στα στατους ( facebook profile, group, fanpage, σε φιλους σας στο facebook chat, στο twitter, στο google plus,  και να εχετε ολο το χρονο να προσελκυσετε ακροατες. Το ιδιο να κανετε και στη δευτερη ωρα, ξεκινηστε με μεγαλο κομματι για να ξαναγραψετε στα δικτυα σας καθως λιγοι καθονται μια συνεχομενη ωρα πανω από τον υπολογιστη τους. Μην το παρακανετε με τα facebook status και στα tweets. Δυο στο διωρο είναι αρκετα.

                                    ΚΑΝΟΝΕΣ ΜΙΚΡΟΦΩΝΟΥ

1.    Όχι πολύ κοντα το στομα, όχι πολύ μακρια. Συνηθως οι ερασιτεχνικοί σταθμοί λόγω φτηνής κονσόλας που δεν έχει τα σωστά φίλτρα,  έχουν πρόβλημα στα χειλικά σύμφωνα. Οποτε μην κολλατε τα χειλη σας στο μικροφωνο, ουτε να μιλατε από το πηγαδι. Η καλυτερη αποσταση είναι τα 2-3 δακτυλα. 

2.    Δυναμωστε τη φετα του μικροφωνου. Δεν δαγκωνει. 

3.    Το μικροφωνο δεν ειναι διαγωνισμος ταχυτητας τυπου πυροβοληστε με τις λεξεις. Η ταχυτητα δεν είναι προσον. Μπερδευει και αγχώνει.  Το σωστο είναι ένα κλικ πιο αργα από ότι μιλατε στη ζωη σας. 

4.    Μεγαλυτερη σημασια εχει η ευκρινεια. Μιληστε κανονικα, μην αλλαζετε τις φωνες σας γιατι φαινεται και είναι ψευτικο. Δεν χρειαζεται να υπαρχει η αισθησιακη φωνη όπως στα αρχαια κρατικα ραδιοφωνα. Ο Κωσταλας μας τελειωσε. Δεν ειμαστε ροζ τηλεφωνα. Αυτος όμως που μιλαει πρεπει να είναι απολυτως κατανοητος ως προς την εκφορα του λογου και φυσικα ως προς αυτά που λεει, σε αυτόν που τον ακουει. Η χροια να είναι η δικη σας. Πολλες φορες τυχαινει φαινομενικα αντιπαθείς και αντιραδιοφωνικες φωνές να γίνονται μοδα και πολύ αγαπητές. Αυτό θα το κερδισετε με την ευκρινεια. 

5.    Υπαρχει μια πολύ ωραια και άσκηση ορθοφωνίας που δεν χρειάζεται να δαπανήσεις έξτρα χρόνο. Αξιοποίησε τον ήδη υπάρχοντα νεκρό σου χρόνο – πχ στην τουαλέτα ή μονος στο αυτοκινητο – για να την κάνεις και θα σε βοηθήσει πολύ. Πες μερικες φρασεις, ότι θες αλλά να κινείς ολόκληρη την κάτω γνάθο ανοιγοκλείνοντας όλο το στομα και τα χείλη σου και να αρθρωνεις ολοκληρη τη λεξη, κάθε συλλαβη.  Θα μιλας σαν σπαστικο και φυσικα πιο αργα αλλα στο μικροφωνο θα δεις πως θα εχεις τη σωστη ταχυτητα και τη σωστη εκφορα. 

6.    Το ραδιοφωνο δεν είναι ρολοϊ. 20 λεπτα μετα τις 6 και 10 πριν από τις 9 απαγορευονται. Καλυτερα να μην πεις τιποτα. Μην προσπαθειτε για να ακουτε τη φωνη σας στα ακουστικα να λετε τετριμμενα κλισε όπως το τι ωρα είναι. Το πολύ πολύ να πειτε την ωρα όταν ξεκινατε και όταν τελειωνετε. Ο ακροατης δεν είναι στο αυτοκινητο που θα του ηταν χρησιμο να του πεις τι ωρα είναι. Κατω δεξια στην οθονη του τη βλεπει. 

7.    Ημερομηνια, καιρο και εορτολογιο, δεν είναι κακο να το λετε, αλλα μια φορα και συνηθως στην αρχη της εκπομπης σας. Αν θελετε να χρησιμοποιησετε τον καιρο για να βγαλετε ένα συναισθημα σας, καμια αντιρρηση. ΠΧ ( «ακουω εξω τις ψιχάλες να πεφτουν και με τη δεδομενη διαθεση θα ακουσουμε το riders on the storm από τους Doors» είναι αποδεκτο. Μην το παρακανετε ομως. Δεν ειστε μετεωρολογικος σταθμος. 

8.    Σωστη περιοδικοτητα στο μικροφωνο. Να μιλατε πχ σταθερα ανα 4-7 λεπτα. Όχι μια φορα, μετα από 3 λεπτα άλλη μια και η επομενη να ειναι μετα από 20 λεπτα, μετα παλι από 2 και μετα από 40’. Ναι, ξερω, είναι τα κομματια, που αλλα είναι μεγαλα αλλα είναι μικρα, το DJ mix, κλπ. Προσπαθειστε παντως να εχετε μια σταθερη συχνοτητα με τα on σας. (on=ανοιγμα μικροφωνου)

9.    Πολλες  φορες λεμε χαιρετισμους στο τσατ και στο messenger  Το τσατ δεν είναι το χωριο μας. Ουτε είναι σωστο να χαιρεταμε ένα application. Να αναφερεστε ονομαστικα στον καθεναν. Ο ΑΚΡΟΑΤΗΣ ΚΟΛΑΚΕΥΕΤΑΙ ΟΤΑΝ ΑΚΟΥΕΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ και αυτους που εχουμε, καλο είναι να τους  «δεσουμε» με τις εκπομπες μας. Οσο μπορειτε, να απευθυνεστε στους ακροατες σας ονομαστικα. Όταν σας γραφουν κατι στο τσατ, για να κερδισετε χρονο μην απαντατε γραφοντας αλλα στον αερα. Ο ακροατης ξετρελενεται. 

10. Όταν βλεπετε παραγωγό στο τσατ χαιρετηστε κατά προτεραιοτητα και να κοιτάζετε το site (αν δεν το θυμάστε ) ποτε εχει εκπομπη και να το λετε και αυτό. Δειχνει επαγγελματισμο, ωραιο κλιμα  και αλληλεγγυη και περναει πολύ ωραια στους ακροατες να ακουν ότι ο ενας διαφημιζει την εκπομπη του αλλου.  

11. Όταν αλλάζετε εκπομπές, οπωσδηποτε κατι να λεει ο προηγουμενος για τον επομενο και το αντιστροφο. Δειχνει ότι ειμαστε παρεα και όχι ένα σουπερμαρκετ. Βρειτε κατι, πχ που φοραει ο άλλος, τι φατσα εχει, αστειευθειτε, πειτε κατι, δωστε του το μικροφωνο. Δεν ειμαστε τσακωμενοι. Ουτε αλλαζουμε εκπομπες με disconnect. Παρουσιαστε τον επομενο, αποχαιρετηστε τον προηγουμενο παραγωγο. Ακομα και αν δεν κανετε εκπομπες σε στουντιο αλλα από τα σπιτια σας, παντα πειτε κατι για τον επομενο και τον προηγουμενο. 

12. Δεν είναι κακό να κάνεις διαλογο με έναν ακροατη που σου γραφει κατι στο τσατ. Με μετρο όμως και με προσοχη. Μπορεις να κανεις ένα σχολιο αλλα μην πλατιασεις γιατι αυτοματα «βαζεις στο περιθωριο» ολους τους υπολοιπους ακροατες. 

13. ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ: (επικαιρότητα, μια συναυλία που πήγατε, αθλητικα χωρις φανατισμους και ΠΑΝΤΑ με χιουμοριστικο τονο – ένα σχολιο στο διωρο είναι αποδεκτο, δεν ειμαστε ο σπορ εφ εμ και ουτε πρεπει να γινουμε, μια ταινια, κατι προσωπικο που σας ετυχε, μια σκεψη σας, έναν συνειρμο, ένα συναισθημα που εχετε εκεινη τη στιγμη, σχολιάστε κάτι που γράφτηκε στο τσατ ή που πήρε το μάτι σας στο facebook). Η εβδομαδα εχει μετρημενες 168 ωρες. Για 2 ωρες εβδομαδιαιας εκπομπης, εχετε πολλες πηγες να βρειτε κατι ενδιαφερον να πειτε. Αποφυγετε τα πολλα σχολια για το lifestyle. Για αυτό υπαρχουν πολλές τηλεοπτικες εκπομπές που το καλύπτουν επαρκως.

14. Όταν κάνουμε αποφώνηση και αποχαιρεταμε τους ακροατές, δεν ξανανοιγουμε μικρόφωνο ποτε. Ούτε γιατι μας ρώτησαν ποιο κομμάτι βάλαμε ούτε γιατι μπήκε ενας κολλητός ή μια γκόμενα να τη χαιρετήσουμε.  

15. Αφου κάνετε μουσικες εκπομπες δωστε πληροφοριες για τα κομματια που παιζετε. Μην εχετε τον εγωισμο τυπου  να μην πω σε κανεναν τιποτα για να μην το βρει. Ετσι δεν κερδιζεις ακροατες. Επιμορφωστε αυτους που σας ακουν. Όχι ξερα sets για να θαυμαζετε την τεχνικη σας. Αλλωστε υπαρχουν πια σε όλα τα smartphones apps που βρισκουν τα κομματια. Οπότε είναι πολύ καλύτερο να τα λέτε και να δειχνετε ακομπλεξάριστοι. Ασε δε που με αυτόν τον τροπο θα σας πιανουν την κουβεντα οι ακροατες, θα ανταλλαζετε μουσικες αποψεις και θα τους δενετε με την εκπομπη σας. Αν δειξετε αλαζονεια, δεν σας δωσει κανενας σημασια. Αν είστε DJs, δεν εχει πια σημασια ποιος εχει και τι, αλλα σημασια εχει ποιος μιξαρει και πως.  

16. Δεν κάνουμε μια ωρα αποφώνηση. Και γεια σας, και να περνατε καλα και να κανετε ερωτα και θα φυγω τωρα και να προσεχετε τους εαυτους σας, και θα τα ξαναπουμε, και να οδηγειτε προσεκτικα….. Να ειστε συντομοι. 

17. Όταν κάνεις λάθος στο μικρόφωνο, πχ ένα σαρδαμ, μη ζητας συγγνωμη. Δεν χρειαζεται να τονίζεις ότι έκανες λαθος. Αστο να φυγει. 

18. Δεν βρίζουμε ποτέ. Δεν είναι μαγκιά η βρισιά αλλα αντιαισθητικό και σημαινει ότι δεν σέβεσαι τον ακροατή. Αν βρίζεις εσυ στον αερα θα βρίζει και ο άλλος στο τσατ. 

19. Να εχετε σταθερο ρυθμο. Δεν μπορει τη μια εκφωνηση να μιλατε για 3 λεπτα, στην άλλη για 25 δευτερολεπτα και την άλλη για 6 λεπτα. Προσπαθηστε ιδιως στις μουσικες εκπομπες να εχετε σταθερο ρυθμο. Πχ να μιλατε ανα 5 λεπτα για 1 λεπτο. Δεν λεω να στεκεστε με το χρονομετρο, απλως προσπαθηστε οι εκπομπες σας να εχουν ένα συγκεκριμενο πλαισιο και να μην είναι χυμα. Εφοσον γραφετε και ακουτε στο σπιτι σας τις εκπομπες σας, δειτε το και ως πειραμα. Χρονομετρηστε ποσο μιλατε σε μια εκφωνηση και κάθε ποτε. Θα διαπιστωσετε πως οι καλυτερες εκφωνησεις σας είναι αυτές που είναι συντομες. Οσο πιο πολύ μιλας εχεις ολο και πιο πολλες πιθανοτητες να πεις μια χαζαμαρα στον αερα. Στις ατομικες εκπομπες, καλο είναι να μην ξεφευγετε πανω από 1,5 λεπτο λογου σε ένα on γιατι ξεχειλωνει. Σημειωτεον ότι το κάθε ποτε και για ποσο μιλατε στο μικροφωνο δεν ισχυει για τα διδυμα, γιατι εκει σηκωνει και πρεπει να γινεται κουβεντα και μπορει για ένα θεμα να υπαρξει συζητηση για 10 λεπτα. Επισης,τα ανωτερω είναι ένα πλαισιο. Δεν λεει κανεις να μπειτε σε κουτακια και να μιλατε ολοι κάθε 5 λεπτα για ένα 1 λεπτο. Προς θεου. Είναι απλως ενας οδηγος, ένα πλαισιο για να εχει έναν ρυθμο, ένα υφος η εκπομπη σας και μια ομαλη ροη.  Μην το μπερδευετε με το σημειο 8. Εκει αναφερομαι στο κάθε ποτε θα μιλατε και εδώ ποσο θα μιλατε. Κρατηστε ότι πρεπει να εχετε μια ομαλη περιοδικοτητα και μια ισορροπια στο μικροφωνο σας. Ετσι και δεν θα κουρασετε και δεν θα εξαφανιστειτε από τον αερα. Να είναι τοσο οσο. 

20. Ο καθενας εχει το στιλ του. Δεν είναι απαραιτητο να κανουν ολοι 6 on το ημιωρο. Σε γενικο πλαισιο όμως, απαγορευεται να μιλησεις λιγοτερες από 3 φορες και περισσοτερες από 7 το μισαωρο. Το 4-6 είναι μια χαρα. 

21. Αν παιζετε μιξαρισμενη ηλεκτρονικη μουσικη μιληστε οποτε θελετε αρκει να μην είναι σε σημειο που κορυφωνει το κομματι γιατι θα τους ξενερωσετε ολους. Αν παιζετε τραγουδια, μην τα μαχαιρωνετε. Στην αρχη ή στο τελος. Επειδη συνηθως οι ακροατες πεφτουν σχεδον παντα στη μεση ενός κομματιου, μια συντομη αναφορα τυπου «ακουσαμε αυτό» δεν είναι κακο. Τα πολλα πολλα όμως παντα στην αρχη για να εντεινετε την προσμονη της ακροασης.

22. Φρασεις όπως «παμε να συνεχίσουμε» ή «για να δουμε τι θα εχουμε για τη συνέχεια», «παμε να δουμε» καλό είναι να αποφεύγονται. Καλες συνδετικες φρασεις είναι οι «Συνεχίζουμε με…», «Το επομενο είναι…» και ακομα καλυτερα μολις ξεκινησετε το «on» να είναι με ουσιαστικο «Ο ταδε»  ή με χρονολογια. 

23. Κρατήστε σημειώσεις με λέξεις κλειδια για το τι θα πείτε στον αερα. Δεν είναι κακό να εχετε ένα χαρτι διπλα σας να σημειωνετε ή να γραψετε κατι και να το φερετε από το σπιτι σας. Θα σας βοηθησει πολύ στα θεματα που θελετε να αναφερετε στον αερα. 

24. Λίγο πριν βγείτε στον αερα σε κάθε on, σκεφτείτε τι θα πείτε. Μην αυτοσχεδιάζετε στο άσχετο γιατί στην καλύτερη θα κάνετε σαρδαμ και στη χειρότερη θα λετε συνέχεια εεεεεε οοοοοο ααααααααααααα. Όταν αποκτησετε εμπειρια και ονομα, θα είναι πιο ευκολο να αυτοσχεδιασετε αλλα δεν προκειται να σας κρινει και κανενας.

25. Να μην ακουγονται οι ανασες στο μικροφωνο. Αυτά τα κανει ο Καρρας. Αναπνεουμε και μετα φερνουμε το στομα κοντα στο μικροφωνο. 

26. Σωστη Προφορά: επτα και όχι εφτα, οκτω και όχι οχτω, παικτης και όχι παιχτης. Δάκτυλα και όχι δαχτυλα, καθρέπτης και όχι καθρέφτης. ΣΤΗ μια η ωρα και όχι ΣΤΙΣ μια. Στα διπλα σύμφωνα δίνουμε ένα μικρο προβάδισμα στο ένρινο. Εκπομμπη. Ογδονντα. 

27. Μιληστε στον ακροατη όπως σε έναν φιλο σας. Απλα. Βαλτε ρηματα, όχι παθητικες μετοχες. Παραδειγμα: ο Κωστας αγορασε ένα αυτοκινητο και όχι το αυτοκινητο αγοραστηκε από τον Κωστα. 

28. Ο ακροατης συνηθως δεν θυμαται την προηγουμενη εκφωνηση. Να μιλατε σαν να σας βαζει εκεινη την ωρα. Οποτε αυτό που ακουω πολλες φορες «όπως σας ειπα και προηγουμενως» είναι ο ορισμος της αστοχιας. Τιποτα δεν ειπες προηγουμενως και αν το ειπες ξεχαστηκε. 

29. Μη βαζετε στις εκπομπες σας την προσωπικη σας διαθεση τυπου χωρισα με τη γκομενα και παιζω κλαψιαρικα ή ειμαι ερωτευμενος και παιζω ότι happy βρω μπροστα μου. Ασχετα αν το νοιωθετε και θελετε να παιξετε up n high ή κλαψε με μανα στον ταφο μου μοναχο, κανεναν δεν ενδιαφερει να το πειτε στον αερα. Παιξτε χαρουμενες μουσικες αλλα μην κανετε κυρηγμα περι ερωτα γιατι υπαρχουν πολλοι ανθρωποι που είναι μονοι, που μολις χωρισαν, που εφαγαν χιλοπιτα και στην καλυτερη θα αλλαξουν σταθμο και στη χειροτερη θα σας κραζουν. Αν θελετε να αφιερωσετε στο ετερον ημισυ καποιο κομματι από τον αερα, καντε το με τροπο γιατι αλλιως θα ξενερωσετε ολους τους υπολοιπους. 

30. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΣ ΣΚΕΛΕΤΟΣ: Παίζετε 5-6 κομμάτια το ημίωρο. Αρα και περίπου αντίστοιχα on στον αερα. Μπορείτε ένα on, να αφορα τα του σταθμου, την εκπομπη σας, και πιθανως κατι που πρεπει να διαφημισετε. Άλλο ενα μονο για το τσατ και οσοι σας γραφουν στο fb ( χαιρετισμους ) 2 να αφορουν τη μουσικη σας, και ένα δικο σας σχολιο ελευθερα ότι θελετε να πειτε. Είναι προτεινομενο αυτό και δεν σημαινει ότι πρεπει να γινεται ακριβως το ιδιο από ολους. Άλλος μπορει να βγαζει 2-3 on για το τσατ και αλλα τοσα για τη μουσικη. Είναι αποδεκτο. 

31. Προετοιμασια, προετοιμασία, προετοιμασία. Τι θα παίξετε και τι θα πειτε. 

32. Για να εχουν οι παρουσες σημειωσεις, μια σχετικη επιτυχια, θα πρεπει να τις διαβασετε πολλες φορες. Συνηθως μετα από ένα σεμιναριο, ο μεσος ανθρωπος επιρεαζεται για λιγο και μετα ξαναγυρναει σε αυτά που ξερει, εκανε και τον βολευουν. Το καλυτερο θα ηταν  να τις διαβασετε πολλες φορες και με μια εκπομπη που θα ηχογραφησετε τους εαυτους σας, να εχετε τις σημειωσεις από διπλα και να τσεκαρετε αυτά που γραφονται στα περι του μικροφωνου καθως θα ακουτε την εκπομπη σας.

ΚΑΛΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ !