25 ΜΑΡΤΙΟΥ 1821

Ισως είναι η πρώτη φορά που ακούγονται τόσο πολύ οι φωνές αποκαθήλωσης της Εθνικής μας εορτής.

Να ναι, ο κοινωνικός ξεπεσμός, η κρίση σε ανθρώπους ( και όχι τόσο σε αριθμούς ) τα «επιστημονικά» ντοκιμαντέρ του ΣΚΑΙ, η φύση του ιντερνετ που οποιαδήποτε παπαριά σκάει στο ομιχλώδες του μυαλού του καθενός μπορεί να διαδοθεί σε λίγα δευτερόλεπτα παντού, δεν ξέρω.

Διαβάζω συνέχεια από δω και από κει ότι οι παπάδες καπηλεύονται την Επανάσταση, ότι κρυφό σχολείο δεν υπήρξε, ότι η επίσημη Εκκλησία ηταν υπερ των Τούρκων,  και ότι η Επανάσταση ηταν ταξική.

Για να διαλύσεις έναν λαο δεν χρειάζονται πολλές ενέργειες. Τον χτυπάς σε τρεις ευαίσθητους τομείς και επέρχεται η προβατοποίηση.

Στη γλώσσα βλέπω για παράδειγμα σε sms ή στα κοινωνικά δίκτυα, την κυριαρχία των γκρικλις. Εμεις οι παλαιοί το χρησιμοποιούσαμε ως δικαιολογία ότι και καλά οι υπολογιστές δεν είχαν τότε ελληνικά. Τώρα έχουν αλλά τα γκρίκλις παραμένουν.

Ο λόγος είναι για να καλύψουμε την άγνοια μας στην ορθογραφία και το συντακτικό.

Στην ιστορία – πατρίδα αναπτύσσοντας χουντικές φοβίες, οποιος είναι υπερ της Ελλάδας είναι ρατσιστής. Πολιτικά κόμματα, αν τα σύνορα μας έφταναν μέχρι τη Λαμία θα πανηγύριζαν και προτιμούν να παίρνουν το μέρος των λαθρομεταναστών παρά των Ελλήνων.  Τελευταία μόδα είναι ο αποπροσανατολιστικός δωδεκαθεϊσμός. Απογοητευμένος αρκετός κόσμος, για πλάκα κάποιος άλλος,  και πλανεμένο ένα άλλο κομμάτι προτιμά να υποστηρίζει μια θρησκεία που ο μέγας Διας τον έπαιρνε από τον Γανυμήδη παρά την Ορθοδοξία.

Ο πιο εύκολος στόχος είναι η θρησκεία.

Επειδή δεν είναι κανείς τρελός να πει ότι ο Χριστός έλεγε χαζαμάρες, είναι απείρως πιο έξυπνο να τα βάλεις με τον κλήρο. Ετσι ο κόσμος απομακρύνεται από την Εκκλησία και σιγά σιγά από τον Θεο. Εξ’ άλλου χωρίς Θεο όλα επιτρέπονται.

Όχι ότι δεν εχουν δοθεί αφορμές, δεν εχουν γίνει σφάλματα και σκάνδαλα.

Μου κάνει όμως εντύπωση ότι θα προβάλλουμε για 9 μήνες το σκάνδαλο της Μονης Βατοπεδίου αλλά δεν βλέπω αντίστοιχη ή εστω ουτε ένα ποσοστό προβολή  σε μεγάλες σύγχρονες μορφές της Ορθοδοξίας όπως ο Πορφύριος, ο Παϊσιος, ο Αναστάσιος Αλβανίας και τόσοι άλλοι.

Τελευταία εκστρατεία είναι η συμβολή της Εκκλησίας στην επανάσταση του 1821

Μιλάνε για τον αφορισμό της επανάστασης από τον Γρηγόριο τον Ε’

Λίγη ανάγνωση δεν έβλαψε ποτέ κανέναν. Ο Πατριάρχης έκανε έναν άκυρο, ξαναλέω άκυρο,  αφορισμό για να μη σφαγιαστούν οι Ελληνες της Πόλης.

Ας διαβάσει επίσης τα κείμενα του Μακρυγιάννη, το λόγο του Κολοκοτρώνη στην Πνύκα, τι έκανε ο Σαμουήλ στο Κούγκι και ποια ηταν η δράση του Κοσμά του Αιτωλού.

Σε αυτό που διαφωνώ με τα κοράκια του ΣΚΑΙ και τους και καλά ανεξάρτητους και φιλελεύθερους είναι η αποκαθήλωση της Εκκλησίας. Η συμβολή του κληρού στο Εθνος μας. 400 χρόνια σκλαβιάς στον απολίτιστο Τούρκο, πως διατηρήσαμε τις αξιες και τα ιδανικά μας για να επαναστατήσουμε;

Είχαν τότε τηλεόραση και ιντερνετ;

Αν την είχαν, τουρκικά σίριαλ θα έβλεπαν, όπως και σήμερα, και στο ιντερνετ μπορεί να διάβαζαν κείμενα ότι οι Τούρκοι είναι φίλοι μας, οι παπαδες αλήτες, πως καλά περνάμε με τους Τούρκους και δεν χρειαζόμαστε ανεξαρτησία για να μην πέσουμε στις δαγκάνες των ευρωπαίων ιμπεριαλιστών.

Ο Χριστός είπε «οστις θέλει» οπότε κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να πίστευει στην Ορθοδοξία.

Οποιος όμως δεν καταλαβαίνει ότι την εθνική μας ταυτότητα τη διατηρήσαμε χάρη στους ιερείς και στην Ορθόδοξη πίστη μας, τότε ανάθεμα και αν ξέρει γιατί η ελληνική σημαία εχει σταυρό…

Από πού έμαθαν οι Ελληνες γράμματα;

Πως διατήρησαν ταυτότητα, πίστη και γλώσσα;

Μήπως γιατί περνάγαμε καλά όπως λένε οι φιλόσοφοι του ΣΚΑΙ ;

Μήπως γιατί είμασταν φλογερά αγόρια, μια και ο Κολοκοτρώνης ηταν αδελφή όπως αστειεύθηκε «ιδιωτικά» σε κοινό 5.000 ατόμων ο Τατσόπουλος;

Δε λεω, να πανε σπίτι τους οσοι ιερείς κλέβουν, καμία αντίρρηση. Όμως το υποστηρίζεις ότι η Εκκλησία ηταν ανύπαρκτη το 1821, τότε καταργείς την ιστορία. 

Πιθανώς και τότε να υπήρχαν παπάδες που να μην ήθελαν την επανάσταση, καμία αντίρρηση. Όμως η συντριπτική πλειοψηφία βοήθησε τον Ελληνισμό να σταθεί στα πόδια του. Ακόμα και ο Ρήγας Φερραίος, επιμορφώθηκε στην Αθωνιάδα σχολή που άνηκε στη γνωστή μας μονή Βατοπεδίου..

Πολλοί πονηροί λένε επίσης πως «εντάξει, οι απλοι παπάδες πολέμησαν αλλά το ιερατείο συντάχθηκε με τον Τούρκο»

Παραθέτω από εδώ: http://www.impantokratoros.gr/ekklhsia_epanastash_21.el.aspx ενα κείμενο για την επίσημη εκκλησία:

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΡΟΦΟΡΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821

Ανυπολόγιστης αξίας είναι και η καθαρώς πολεμική προσφορά της Εκκλησίας.

Το 1575 κήρυξε επανάσταση στη Μάνη ο Αρχιεπίσκοπος Επιδαύρου Μακάριος Μελισίδης, και το 1770 στο Αίγιο ο Μητροπολίτης Πατρών Παρθένιος και στην Κόρινθο ο Μητροπολίτης Μακάριος Νοταράς.

Το 1600 και το 1609 έκανε επαναστατικό κίνημα ο Διονύσιος Φιλόσοφος, Μητροπολίτης Τρικάλων, ο οποίος τελικά βρήκε μαρτυρικό θάνατο στα Γιάννενα το 1611.

Το 1684 ο Μητροπολίτης Άμφισσας Φιλόθεος πολέμησε κοντά στην Κόρινθο με δικό του σώμα εναντίον των Τούρκων, όπου και τραυματίστηκε θανάσιμα.

Τον ίδιο χρόνο ο Μητροπολίτης Κεφαλλη­νίας Τιμόθεος Τυπάλδος συγκρότησε επανα­στατικό σώμα με 150 κληρικούς κι έλαβε μέ­ρος σε απελευθερωτικές προσπάθειες.

0ι Μητροπολίτες Σαλώνων Τιμόθεος, Θη­βών Ιερόθεος, Λάρισας Μακάριος, Εύβοιας Αμβρόσιος, διετέλεσαν οπλαρχηγοί.

Ο Παπαβλαχάχας ήταν αρχηγός των αρ­ματολών των Χασίων. Βρήκε, μάλιστα, τραγι­κό θάνατο από τον Αλή Πασά στα Γιάννενα.

Ο διάκος του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε' Νικηφόρος Ρωμανίδης, αφού χειροτονήθη­κε ιερέας και χειροθετήθηκε και Αρχιμανδρί­της, υπηρέτησε και διακρίθηκε ως ναυμάχος κάτω από τις διαταγές του Α. Μιαούλη.

Ο Ησαΐας Σαλώνων κήρυξε την επανά­σταση στις 27.3.1821 στην περιφέρειά του, μέσα στο Μοναστήρι του οσίου Λουκά Βοιω­τίας.

Η Μονή του οσίου Λουκά, μετά τη σύ­σκεψη του Δεσπότη Σαλώνων στα μέσα του Μάρτη του 1821 με τους οπλαρχηγούς της περιφέρειας Αθ. Διάκο, κ.ά., έγινε κέντρο επαναστατικό και κατασκευής φυσεκιών.

Ο Δ. Υψηλάντης είχε το αρχηγείο του στο Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Πέτρας.

Ο Αρχιστράτηγος της Ρούμελης Γ. Καραϊ­σκάκης είχε τ' ορμητήριό του στη Μονή Προυσού της Ευρυτανίας.

Ο Ιερομόναχος Σεραφείμ από το Φανάρι Θεσσαλίας ηγήθηκε της επανάστασης των Αγραφιωτών.

Το Μοναστήρι του Ομπλού Πατρών ήταν στρατηγείο των επαναστατών της περιοχής.

Ο Άνθιμος Αργυρόπουλος, ιερομόναχος, δέχτηκε στο Μοναστήρι του την οικογένεια Μπότσαρη και την περιέθαλψε, μετά την άλω­ση του Σουλίου. Ο ίδιος στη Ζάκυνθο, κατά τον ιστοριογράφο Π. Χιώτη, όρκισε μέλη της Φιλικής Εταιρίας το Θ. Κολοκοτρώνη, τους Β. και Κ. Πετιμεζά και τον Νικηταρά. Εργάστηκε δε ως παράγοντας με ασυνήθιστο ζήλο για την ευόδωση της Επανάστασης.

Ο Χρύσανθος Πηγάς, Μητροπολίτης Μο­νεμβασίας και Καλαμάτας, το 1819 μπήκε στη Φιλική Εταιρία κι εργάστηκε εντατικά για την προετοιμασία της Επανάστασης. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη σύλληψη του από τους Τούρκους, το κλείσιμο του στις φυλακές της Τρίπολης, όπου μαζί με άλλους φυλακισμένους Μητροπολίτες πέθανε κι αυτός από τις κακου­χίες της φυλακής.

Στη Φ. Εταιρία είχαν μυηθεί όλοι σχεδόν οι μητροπολίτες και πολλοί διακεκριμένοι ιερείς και μοναχοί και ιδιαίτερα οι αγιορείτες.

Την Επανάσταση του '21, όπως είναι γνωστό, την κήρυξε Μητροπολίτης, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, μέσα στο Μοναστήρι της άγιας Λαύρας. Έστω κι αν η ηρωική Καλαμά­τα, που κήρυξε την επανάσταση στις 23 του Μάρτη και που την ευλόγησαν 24 κληρικοί, διεκδικεί τα πρωτεία, γεγονός είναι ότι τα παλληκάρια της περιοχής ορκίστηκαν μέσα στην ιστορική Μονή.

Ο Διάκος, ο Παπαφλέσσας κι ο Σαμουήλ είναι ανεπανάληπτες κληρικές μορφές του 21.

Ο Υψηλάντης έλεγε για τον Παπαφλέσσα ότι «είναι το άλλο μου εγώ».

Επίσης, είναι χαρακτηριστικό ότι ο Υψη­λάντης ξεκίνησε τον απελευθερωτικό του αγώνα από την εκκλησία. Μέσα στον ι. ναό των Τριών Ιεραρχών του Ιασίου έλαβε το πολεμικό ξίφος από το Μητροπολίτη Μολδαυΐας Βενιαμίν Κωστάκη, ο οποίος ευλόγησε και τη σημαία του αγώνα του.

Ακόμα, πολλά Μοναστήρια καταστράφη­καν από τους Τούρκους γιατί λάβαιναν μέρος σ' απελευθερωτικά κινήματα. Αναφέρουμε μόνο ένα για παράδειγμα, τη Μονή Στροφά­δων που κατέστρεψε ο Σουλεϊμάν Β' (1520-60). Και γενικά οι Τούρκοι κάθε τόσο ζητούσαν από την Εκκλησία τις ευθύνες για κάθε απελευθερωτικό κίνημα. Αυτήν αιματοκυλού­σαν γιατί αυτήν θεωρούσαν πνευματική και εθνική Αρχή του Έθνους. Και μόνο αυτή η στάση των Τούρκων απέναντι στην Εκκλησία, της οποίας πολλές φορές σκότωναν τους φο­ρείς της, τα λέει όλα. Είναι χαρακτηριστική και η σχετική ομολογία του Μακρυγιάννη για την τεράστια προσφορά των Μοναστηριών στον αγώνα: «...Τα μοναστήρια ήταν τα πρώτα προ­πύργια της επανάστασής μας... Οι περισσότε­ροι καλόγεροι σκοτώθηκαν εις τον αγώνα». Η Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν το Α και το Ω για το υπόδουλο γένος. Το ράσο κόλπωνε μέσα του τη ρωμιοσύνη και η ρωμιοσύνη κολπωνόταν μέσα στο ράσο. Αυτό δεν μπορεί να το ανα­τρέψει καμιά δύναμη. Η ρωμιοσύνη και η ορ­θόδοξη Εκκλησία και στην περίοδο της Τουρ­κοκρατίας πορεύτηκαν αντάμα το δρόμο του μαρτυρίου τους, το δρόμο της σταυρικής τους πορείας κι' επιβίωσαν χάρις στην πίστη τους στην Τριαδική Θεότητα. Χάρις στην ορθόδοξη παράδοση με τις άπειρες και παντοδύναμες διαστάσεις της. Μέσα από τη βυζαντινή εικόνα και το εκκλησιαστικό μέλος, μέσα από τα συ­ναξάρια των αγίων και μέσα από τη ζωή των αρχαίων ηρώων κρατήθηκε η ελληνική ψυχή όρθια ως ότου βρήκε τη δύναμη και τίναξε από πάνω της τον τουρκικό ζυγό. Όσες προπαγάν­δες κι αν θελήσουν ν' αλλοιώσουν αυτή την ιστορική πραγματικότητα δεν θα το κατορθώ­σουν, γιατί μιλούν τα ίδια τα γεγονότα.

Εδώ όμως πρέπει να σταματήσουμε, γιατί αν επεκταθούμε πιο πολύ σε πρόσωπα και σε γεγονότα, σχετικά με τη συμβολή της Εκκλη­σίας στον αγώνα της ελευθερίας του έθνους, δεν θα μας φτάσουν, όπως είπαμε και στην αρχή, τόμοι ολόκληροι.

Πιστεύουμε όμως ότι όσα δειγματικά ανα­φέραμε είναι ικανά να πείσουν κάθε αντικειμε­νικό κριτή, σχετικά με τον πρώτο ρόλο της Εκ­κλησίας κατά τη μακραίωνη τούρκικη σκλαβιά και κατά την εθνεγερσία του '21.

Θα 'ταν όμως παράλειψη κι εδώ αν στο κεφάλαιο αυτό δεν αναφέραμε δύο αντιπροσωπευτικές γνώμες Φιλελλήνων και ξένων πε­ριηγητών, που έχουν ιδιαίτερη σημασία για την αντικειμενικότητά τους.

Ο Άγγλος Humphreys γράφει ότι «Ανάμεσα στους στρατιώτες βρίσκονταν και μεγά­λος αριθμός παπάδων. Αυτοί ήταν οι πρωτερ­γάτες του ξεσηκωμού».

Ο Κορσικανός Πρόξενος της Ολλανδίας στην Αθήνα Domenico Origone λέει πως «Οι Τούρκοι στην Αθήνα κάνουν τα πάντα για να συλλάβουν παπάδες, γιατί, όπως διαδίδεται, οι παπάδες είναι αρχηγοί των επαναστατών.

Ακόμα και το πιο καταπληκτικό: Το βιβλίο της Γ’ Λυκείου της Τουρκίας γράφει: «ο Πατριάρχης και ο ανώτερος Κλήρος των Ρωμιών ήταν επικεφαλής του Έθνους των Γραικών σ' αυτή την Επανάσταση, μαζί με τους καλόγε­ρους».

Και μία ανάλογη βεβαίωση από τη μακρυνή Αμερική, η οποία παρά την απόστασή της, βοήθησε τον αγώνα υλικά και ηθικά.

Στις 16 Ιουνίου 1821 η εφημερίδα «Γκαζέττ» της Μασαχουσέτης πληροφορούσε τους αναγνώστες της ότι «...στο Μοριά ένοπλοι... με επικεφαλής τον ΚΛΗΡΟ εξεγέρθησαν εναντίον των Τούρκων....»

Και ας ξανατονιστεί ότι η συμβολή του κλήρου στον αγώνα ήταν βαθειά συνείδηση του γένους, που την έκφραζε και στα δημοτικά του τραγούδια.

Χαρά που τόχουν τα βουνά
τα κάστρα περηφάνια,
Γιατί γιορτάζει η Παναγιά
γιορτάζει κι η Πατρίδα,

Σαν βλέπουν διάκους με σπαθιά
παπάδες με τουφέκι,
Σαν βλέπουν και τον Γερμανό
της Πάτρας τον Δεσπότη
να ευλογάει τ' άρματα
να εύχεται τους λεβέντες.

Και από εδώ για το κρυφό σχολείο: http://www.impantokratoros.gr/kryfa-sxoleia.el.aspx

ΚΡΥΦΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Μερικοί αμφισβητούν την ιστορική υπό­σταση των Κρυφών Σχολείων, με την αιτιολο­γία, όπως είπαμε, ότι η παιδεία δεν απαγορεύ­τηκε από την τουρκική αυτοκρατορία, γι' αυτό άλλωστε υπήρχαν οι τόσες ονομαστές σχολές του γένους. Αλλά τα αμφισβητούν και για ένα ακόμα λόγο, από την «έλλειψη» ιστορικών ντοκουμέντων σχετικά με τα Κρυφά Σχολειά. Για να δούμε όμως και επί του προκειμένου εί­ναι έτσι τα πράγματα;

«Τα Κρυφά Σχολειά συνεχίζονται εκεί που οι τοπικοί πασάδες και μπέηδες μάχονται τους καλόγερους και τα γράμματα», μας λέει ο Αλ. Ελλάδιος το 1714.

«Ο Γέρο Μαλαξός (Πρωτόπαπας) δίνει μαθήματα κρυφά στο σπίτι του, μέσα σ' ένα εξαθλιωμένο γυμνό δωμάτιο», μας λέει στην Περιγραφή του ο Γκέρλαχ το 1752.

«Το Κρυφό Σχολειό δεν είναι θρύλος. Το συνετήρησε, παρά τις καταδιώξεις, ο βαθύτατος πόθος του τυραννουμένου έθνους να υπάρξει», βροντοφωνεί ο κριτικός - ακαδη­μαϊκός - ιστορικός Δ. Κόκκινος.

Ο Μ. Πηγάς (1535-1602), λόγιος και Πα­τριάρχης Αλεξανδρείας, έκανε έκκληση στον τσάρο της Ρωσίας να φτιάξει σπουδαστήριο ελληνικών γραμμάτων στο βασίλειό του, γιατί στην Ελλάδα κινδυνεύει ν' αφανιστεί^. η πηγή της σοφίας. (Ιστορία Ελλην. Έθνους). Εδώ φαίνεται καθαρά ο διωγμός που πέρασαν τα ελληνικά γράμματα κυρίως, τον 15ο και 16ο αιώνα, οπότε και δημιουργήθηκαν αναγκαστι­κά τα Κρυφά Σχολειά, που λειτουργούσαν κα­τά περιόδους κυρίως στις περιοχές των αρμα­τολών και κλεφτών και μάθαιναν τα «κλεφτόπουλα» γράμματα.

«Τα λίγα γράμματα που ξέρω, λέει ο γέρος του Μωριά, τα έμαθα από το "Ψαλτήρι" και το "Οχτωήχι" της εκκλησίας». Ασφαλώς σε κά­ποιο Μοναστήρι κρυφά. (Διήγηση συμβάντων ελληνικής φυλής). Και πράγματι, πώς ήταν δυ­νατό να φοιτήσει σε φανερό σχολείο ένας απόγονος των επικηρυγμένων Κολοκοτροναίων;

Χαρακτηριστικό για το πώς λειτουργού­σαν τα «Κρυφά Σχολειά» είναι και το ακόλου­θο γεγονός:

Όταν ο Ιμπραήμ σκορπούσε την κατα­στροφή στην Πελοπόννησο, ο ιερομόναχος Δοσίθεος, μορφωμένος κληρικός της Ι. Μονής των άγιων Θεοδώρων Καλαβρύτων, πήρε τα παιδιά του Σχολείου των Καλαβρύτων, στο οποίο ήταν δάσκαλος, και τα πήγε και τα δίδα­σκε «εν τοις σπηλαίοις» του Χελμού. (Α. Δασκαλάκης, τομ. Γ «Περί Παιδείας»).

Τα φανερά λοιπόν σχολεία, σε αρκετές περιπτώσεις την περίοδο της τουρκοκρατίας, γίνονταν κρυφά. Έτσι δούλευαν οι καλογεροδάσκαλοι της επο­χής εκείνης. Δεν έχαναν καμιά ευκαιρία για να διδάσκουν το γένος. Είχαν και μετέδιδαν τη συνείδηση ότι η «Πόλη» έπεσε και αλώθηκε μόνο τοπικά, όχι πνευματικά και εθνικά. Ο Χριστιανισμός και ο Ελληνισμός έμεναν άπτωτα και άτρωτα. Αυτά έτρεφαν και μόρφω­ναν το γένος μας.

Και πρώτος λόγος βέβαια για να λειτουρ­γούν «Κρυφά Σχολειά» ήταν το «ΠΑΙΔΟΜΑΖΩΜΑ».

Ο Δ. Ζακυνθηνός στην ιστορία του «Η τουρκοκρατία» σελ. 13 γράφει:

«Κατά τακτά διαστήματα ανά πενταετίαν επί Μωάμεθ του Β', βραδύτερον δε ανά τετραετίαν, τριετίαν η και συχνότερον, διετάσσετο η στρατολογία χριστιανόπαιδων επί τη βάσει των υπό των τοπικών η κοινοτικών αρ­χών τηρουμένων μητρώων. Οι στρατευόμενοι ήσαν συνήθως ηλικίας από δέκα μέχρι δεκα­πέντε ετών».

Τα παιδιά, λοιπόν, που δεν θα υποτάσσον­ταν στο «παιδομάζωμα» ήταν αδύνατο να πη­γαίνουν σε φανερά σχολεία...

Αλλά οι Τούρκοι, κατά περιόδους, όταν αγρίευαν —και αγρίευαν πολλές φορές— απα­γόρευαν την ίδρυση σχολείων για να μη μορ­φωθεί και σηκώσει κεφάλι ο «ραγιάς». Κάθε τόσο, δηλαδή, αναιρούσαν τα περί ελεύθερης παιδείας.

Ο Ρίζος Νερουλός γράφει σχετικά, ότι «οι Τούρκοι απαγόρευαν αυστηρώς σε μερικές περιοχές την ίδρυση δημοσίων σχολείων από φόβο μήπως οι χριστιανοί μορφωμένοι γίνουν δούλοι επικίνδυνοι και δυσκολοκυβέρνητοι».

Έτσι, κατ' ανάγκη, δημιουργούσαν οι μορ­φωμένοι Έλληνες δικές τους εστίες γραμμά­των κρυφά.

Και οι Έλληνες αυτοί, κατά κανόνα, όπως λέγει και ο εθνικός μας ιστορικός Κ. Παπαρργόπουλος, ήταν κληρικοί.

Ο Διονύσιος Θερειανός λέει χαρακτηρι­στικά ότι «Ή Ορθόδοξος Εκκλησία εθέρμανε τα ελληνικά γράμματα, καταψυγέντα εν καιροίς χαλεπωτάτοις».

Ό Παπαφλέσσας, όπως γράφει ο «Λόγιος Ερμής» το 1819, συνιστά με επιστολή του στους κατοίκους της Πολιανής (στην Πελοπόν­νησο) να χρησιμοποιήσουν το Μοναστήρι της Σολομονής για Σχολείο... άλλοτε κρυφό και άλ­λοτε φανερό, ανάλογα με τις περιστάσεις.

Ο Νεόφυτος Μεταξάς, μοναχός της ι. Μο­νής Πεντέλης επί τουρκοκρατίας και μετέπειτα Μητροπολίτης Αθηνών, ο οποίος και συνέχι­σε την παράδοση των μοναχών της Πεντέλης να διδάσκουν τα σκλαβόπουλα γράμματα, γρά­φει, μεταξύ των άλλων, ότι «οι εφημέριοι των μοναστηριών και των ενοριών διετήρησαν, άλλοτε κρυφά και άλλοτε φανερά, με την διδασκαλίαν της πατρίου γλώσσης την παρακατα­θήκην (δηλαδή τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία) αμόλυντον και άμωμον».

Και σαν επιστέγασμα ας ξαναθυμηθούμε αυτό που μαθαίναμε από μικρά παιδιά και που το έκφρασε θαυμάσια η λαϊκή μούσα στα χρό­νια της τουρκοκρατίας, και που αν δεν αποτε­λούσε πραγματικότητα δεν θα το 'κανε τρα­γούδι η παράδοση των ραγιάδων:

Φεγγαράκι μου λαμπρό
φέγγε μου να περπατώ
να πηγαίνω στο σχολειό
να μαθαίνω γράμματα,
γράμματα σπουδάγματα
του Θεού τα πράγματα.

Γύρω από τα θέματα αυτά γενικώς πολλές πληροφορίες μας δίνουν και τα έργα των ιστορικών Π. Καρολίδη, Κ. Παπαρρηγόπουλου, Σπυρ. Τρικούπη, Μιχ. Βολονάκη, Δ. Κόκκινου, Φραντζή, Γρηγ. Παπαμιχαήλ, Αθ. Βακαλόπουλου, Κ. Καιροφύλα, Αν. Γούδα, Κ. Σάθα, Πουκεβίλ - Γάλλου προξένου σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας την εποχή εκείνη. Δημ. Μπαλάνου, Γ. Σωτηρίου, Χρ. Παπαδοπούλου, Τ. Γριτσοπούλου, κ.α. Δεν κάνουμε «σχολαστι­κές» παραπομπές, για να μην είναι κουραστικό το βιβλίο μας.

Και ας το ξαναπούμε, τα Κρυφά Σχολειά ό­σο και αν τα πολεμούν θα βρουν, γιατί είναι ιστορική πραγματικότητα, από τη μια άκρη της Ελλάδας ως την άλλη.

= = =

Ας διαβάσει κανείς το βιβλίο του Τιμόθεου Καλίφη «Μιλούν τα γεγονότα» και θα βρει πολλά στοιχεία.

Αν εχει καθαρό μυαλό και καλή προαίρεση…