ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΡΕΟΣ

Επειδή όλοι έχουμε απορίες, πιστεύω πως το συγκεκριμένο άρθρο είναι εξόχως διαφωτιστικό και γραμμένο σε απλή γλώσσα. Κάνω τη σχετική αναδημοσίευση γιατί αξίζει τον κόπο να το διαβάσει κανείς. 

= = =

Μπάμπης Παπαδημητρίου – Καθημερινή – 2/6/2013

= = = 

Γιατί το δημόσιο χρέος (Χ) ήταν 309 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του έτους, όταν ήταν 310 δισ. το πρώτο τρίμηνο του 2010, δηλαδή λίγο πριν μπούμε στο Μνημόνιο; Το ερώτημα ακούγεται «λογικό». Η πραγματικότητα όμως των δημόσιων οικονομικών καταλήγει σε άλλα συμπεράσματα.

Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι το Χ δεν σταματά να μεγαλώνει, αν κάθε χρόνο η κυβέρνηση κλείνει με έλλειμμα στον προϋπολογισμό του κράτους. Πράγματι, στην τριετία του Μνημονίου, παρά τα σκληρά μέτρα, υπήρξε άνοιγμα 24,1 δισ. (2010) συν 19,9 δισ. (2011) συν 18,4 δισ. (2012), σύνολο 62,4 δισ. ευρώ. Αρα, το λογικώς αναμενόμενο ήταν να έχει πάει το Χ στα 372,8 δισ., ποσό πολύ μεγαλύτερο από αυτό που προκάλεσε την «έκπληξη»!

Οι καλόπιστοι πολίτες θέτουν βεβαίως το ερώτημα από μια άλλη σκοπιά. «Αφού το ύψος του χρέους ήταν αυτό που μας υποχρέωσε να πάρουμε τόσα μέτρα, γιατί δεν μειώθηκε το Χ, έπειτα από τόσους φόρους και τόσες περικοπές;». Η απάντηση είναι απλή κι ίσως γι’ αυτό να δυσκολευόμαστε να την αποδεχτούμε. «Ολ’ αυτά τα μέτρα πήγαν στη συγκράτηση και τη μείωση του κρατικού ελλείμματος και όχι στην αποπληρωμή του χρέους», άρα το Χ συνέχισε να μεγαλώνει!

Ας τα δούμε με τη σειρά: στα 310 δισ. ευρώ του Μαρτίου 2010 προστέθηκαν 44,1 δισ. στους επόμενους δώδεκα μήνες. Ετσι, το Χ έφτασε τον Μάρτιο 2011 στο δυσθεώρητο ποσό των 354,5 δισ. Να σημειωθεί ότι το έλλειμμα του 2011 ήταν πολύ μεγαλύτερο από εκείνο που είχε αρχικώς προβλεφθεί. Καλύφθηκε πάντως από την τρόικα και το πρόγραμμα «μαλάκωσε» μεταθέτοντας χρονικά την περικοπή του ελλείμματος. Κάπως έτσι, το 2012 ξεκίνησε με το Χ στα 368 δισ. ευρώ!

Το «κούρεμα»

Το πρώτο δίμηνο του 2012 οργανώθηκε και πραγματοποιήθηκε η αναδιάρθρωση του χρέους, το γνωστό «κούρεμα». Το χρέος περικόπηκε κατά 103 δισ. με αποτέλεσμα να κλείσει τον Μάρτιο 2012 στα 280,3 δισ. ευρώ.

Πριν όμως ασχοληθούμε με το «κούρεμα», είναι χρήσιμο να δούμε τη μεγαλύτερη εικόνα, ανεξαρτήτως της κρίσης του 2009. Το 2002 ήταν το τελευταίο έτος με πλεόνασμα. Η έκρηξη του χρέους ακολούθησε, κρυπτόμενη πίσω από καλές επιδόσεις αύξησης του ΑΕΠ. Ομως, στην πενταετία πριν από τη μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση (2003-2007) σωρεύσαμε ελλείμματα 62 δισ. περίπου. Στην επόμενη διετία (2008-2009) πριν από την οριστική κατάρρευση του 2010, προστέθηκαν άλλα 59,2 δισ. ελλειμμάτων. Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε και τα 62,4 της τριετίας του Μνημονίου για να διαπιστώσουμε πως μέσα σε μία δεκαετία, η Ελλάδα αύξησε το χρέος της κατά 184 δισ. ευρώ. Το 2002 το σωρευμένο χρέος ήταν 160 δισ. και αναλογούσε στο 102% του ΑΕΠ.

Σημειώστε κι αυτό: αν είχαμε τηρήσει το όριο του Μάαστριχτ (το κρατικό έλλειμμα να μην ξεπερνά το 3% του ΑΕΠ), θα είχαμε αυξήσει το χρέος «μόνον» κατά 62 δισ., χονδρικά το 1/3 όσων τελικά προστέθηκαν. Το Χ θα είχε περιοριστεί σε 221 δισ. ή 114% του σημερινού εξαθλιωμένου ΑΕΠ. Με κάθε βεβαιότητα, οι επιπτώσεις της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης θα είχαν συγκρατηθεί με επιτυχία. Η χώρα θα είχε μείνει στις αγορές, αφού το ποσοστό του Χ θα ήταν μόλις στο 99% επί του ΑΕΠ του 2007, τελευταίο έτος πριν περάσει η οικονομία σε περίοδο μεγάλης ύφεσης. Σε αυτό το επίπεδο χρέους, η Ελλάδα δεν θα είχε χάσει την επαφή με τις αγορές. Αντί όμως αυτής της σεμνής και ορθής κρατικής πολιτικής, προτιμήθηκε η επέκταση του κράτους με δανεικά. Και μάλιστα χωρίς αποτέλεσμα, αφού το ΑΕΠ μειώθηκε. Επεσε, το 2010, στα 193 δισ. ευρώ έναντι 211 δισ. το 2007, μετά την αφαίρεση του πληθωρισμού.

Η βουτιά της Ελλάδας παρακολουθεί τη Μεγάλη Κρίση και δεν ανακόπτεται ούτε όταν το κράτος αυξάνει τις δαπάνες του. Το αντίθετο! Επιπλέον, το κράτος παρασύρει τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος χρεώνεται και αυτός ολοένα και βαρύτερα. Παρόλο που ο συνολικός δανεισμός επιχειρήσεων και νοικοκυριών δεν ήταν η αιτία που κατέστησε τόσο επώδυνες τις επιπτώσεις της κρίσης, συνεισέφερε στη συντήρηση του φαύλου κύκλου.

Υποθέτω ότι έχουμε πλέον συμφωνήσει ότι το Χ (που είναι το απόθεμα όσων κεφαλαίων «φάγαμε» σε προηγούμενες περιόδους) αυξάνεται κάθε χρόνο που το κράτος έχει έλλειμμα, το οποίο είναι μια πρόσθετη ροή χρημάτων που αυξάνει το χρέος. Προστίθεται ακόμη μία επιφύλαξη: είναι οι τόκοι που ευθύνονται για το έλλειμμα και όχι οι άλλες «χρήσιμες» δαπάνες του κράτους. Μήπως τα μέτρα λιτότητας χάνονται στα «πανωτόκια»; Είναι αλήθεια ότι οι τόκοι είναι μεγάλη πληγή, κυρίως λόγω του μεγέθους του Χ. Το 2004 αναλογούσαν στο 5% του ΑΕΠ, επίπεδο στο οποίο επανήλθαν το 2012 χάρη στους περιορισμούς που έγιναν. Αυξήθηκαν σταδιακά: 12 δισ. το 2009, 15 δισ. το 201, αλλά 8,4 δισ. το 2013. Σημαντικότερη είναι όμως η μείωση του «επιτοκίου», της αναλογίας δηλαδή των τόκων προς το Χ: το ποσοστό αυτό ήταν 8,2% το 2004, έγινε 13,7% το 2009 και έπεσε σε μόλις 3,2% το 2012. Στόχος της επόμενης μεγάλης διαπραγμάτευσης είναι να πέσει ακόμη χαμηλότερα.

Το κρίσιμο επιτόκιο και ο νέος πλούτος

Το δημόσιο χρέος (Χ) μεγαλώνει κάθε φορά που στο τρέχον έτος (α) προστίθεται, επί του προηγούμενου έτους (α -1), το έλλειμμα μεταξύ δαπανών (Δ) και εσόδων (Ε). Σημασία έχει όμως και το επιτόκιο επί του δημόσιου χρέους (εΧ). Δηλαδή:

Χα - Χα-1 = εΧα - 1 + Δα - Εα

Εκτός όμως από το απόλυτο ύψος του χρέους, οι αγορές, ορθώς, προσέχουν την αναλογία του χρέους προς την ικανότητα μιας χώρας να δημιουργεί νέο πλούτο, όπως μετρείται από το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ). Γενικότερα, το χρέος μεγαλώνει όταν το επιτόκιο είναι υψηλό, το ΑΕΠ δεν αυξάνεται, το αρχικό χρέος ήταν πολύ μεγάλο και το πρωτογενές έλλειμμα παραμένει σημαντικό. Αν όλα πάνε καλά, η Ελλάδα θα έχει πρωτογενές πλεόνασμα από το 2014. Επιπλέον, μετά το «κούρεμα» τον Μάρτιο 2012 και την επαναγορά μέρους των νέων ομολόγων, μειώθηκε σημαντικά και το νέο χρέος. Η μετατροπή της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών σε ευρωπαϊκό χρέος θα μείωνε περαιτέρω το χρέος. Αναμένεται επίσης να μειωθεί κι άλλο το επιτόκιο, κάτω από το 2%. Η Ελλάδα χρειάζεται όλα τα παραπάνω ώστε να ελπίζει σε ταχύτερη αύξηση του ΑΕΠ, από την οποία τελικώς θα εξαρτηθεί η ουσιαστική μείωση του χρέους. Ολα ωστόσο θα προσδιοριστούν τελικά από την εμπιστοσύνη στο άμεσο μέλλον της οικονομίας. Αυτό όμως εξαρτάται κυρίως από τους πολιτικούς. Εδώ όμως το φίδι δαγκώνει την ουρά του!

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_02/06/2013_522486